Page 6 - 881347_ATLAS_Wybrane gatunki chronionych zwierzat
P. 6

Wprowadzenie




       Ludzie już od dawna zdawali sobie sprawę z nie-       waszyngtońską). Ważną formą ochrony jest resty-

       bezpieczeństw, jakie pociąga za sobą ingerowa-        tucja, czyli ponowne wprowadzenie gatunku na
       nie w świat przyrody. Pragnęli więc zachować na-      jego pierwotne miejsce występowania. Niektó-
       turalne piękno i bogactwo natury dla przyszłych       re gatunki chronione znalazły się w rejestrze ga-
       pokoleń.                                              tunków zagrożonych, jakim jest Polska czerwona
           Ze  źródeł  historycznych  wiemy,  że  najstar-   księga zwierząt i  Czerwona lista zwierząt giną-

       sze w dziejach decyzje o ochronie przyrody po-        cych i zagrożonych w Polsce.
       dejmowano w Chinach już trzy tysiące lat temu.            Współczesne akty prawne dotyczące ochro-
       W Polsce pierwsze przepisy tego rodzaju pojawi-       ny gatunkowej wydzielają różne jej zakresy –
       ły się w XI wieku, kiedy to król Bolesław Chrobry     ochronę ścisłą i ochronę częściową.  Ochrona

       powołał straż bobrowniczą w celu ochrony bo-          ścisła zakazuje m.in. umyślnego zabijania, okale-
       brów. Sto lat później na terenie Mazowsza książę      czania, chwytania, chowu oraz przetrzymywania
       Bolesław IV Kędzierzawy ograniczył polowanie          i płoszenia zwierząt, a także niszczenia jaj i form
       na tury, a w 1443 roku w jego ślady poszedł król      rozwojowych. Ponadto zakazuje niszczenia sied-
       Władysław Jagiełło, który ograniczył polowania        lisk, gniazd, nor czy zimowisk oraz uniemożliwia-
       nie tylko na tury, ale także na tarpany, łosie, żubry   nia zwierzętom do nich dostępu. Z kolei ochrona

       i bobry. Kolejni władcy rozszerzali listę zwierząt    częściowa obejmuje powyższe zakazy, wprowa-
       chronionych, ale dopiero w 1934 roku sejm przyjął     dzając jednak od nich warunkowe odstępstwa.
       w Polsce ustawę o ochronie przyrody, która stała          Dopełnieniem ochrony gatunkowej jest
       się początkiem rozwiązań systemowych. Kolejna         ochrona obszarowa, która zabezpiecza całe eko-

       ustawa  o  ochronie  przyrody  została  uchwalona     systemy będące siedliskami chronionych gatun-
       w roku 1949, jednak akt wykonawczy do niej – roz-     ków. Od chwili objęcia ochroną danego terenu
       porządzenie wprowadzające ochronę 128 tak-            ograniczona zostaje na nim działalność człowie-
       sonów zwierząt (przeważnie gatunków, ale także        ka – na takim obszarze nie wolno m.in. wycinać
       kilku  rodzajów,  a  nawet  całych  rodzin)  –  wszedł   drzew, polować i zbierać grzybów. Zwiedzający

       w życie dopiero trzy lata później. Kolejne ustawy     mogą się poruszać po ściśle oznaczonych szla-
       o ochronie zwierząt były wprowadzane w latach:        kach i ponadto powinni się zachowywać tak, aby
       1983, 1995, 2001, 2004, 2011, 2014. Ostatnia, aktual-  nie płoszyć zwierząt i nie niszczyć roślin.
       nie obowiązująca ustawa, pochodzi z roku 2016.            Za początki ochrony obszarowej w Polsce moż-

           Tak prezentuje się krótka historia ochrony ga-    na uznać rok 1921, kiedy utworzono leśnictwo „Re-
       tunkowej zwierząt w Polsce. Obejmuje ona dzia-        zerwat” na części obecnego Białowieskiego Parku
       łania zabezpieczające istnienie gatunków cen-         Narodowego. Obecnie na terenie kraju znajdują się
       nych, a jednocześnie zagrożonych wyniszczeniem        23 parki narodowe oraz ponad tysiąc mniejszych
       z powodu postępowania człowieka. Chronione są         obszarów chronionych, czyli rezerwatów.
       gatunki rzadko występujące, endemiczne – czyli            Na ilustracjach w atlasie przedstawiono 387

       żyjące tylko na ograniczonym obszarze oraz ob-        gatunków zwierząt, w tym 332 gatunki podlega-
       jęte ochroną na podstawie umów międzynaro-            jące ochronie ścisłej oraz 55 gatunków objętych
       dowych (m.in. konwencją ramsarską i konwencją         ochroną częściową.


       Symbole graficzne użyte w opisach gatunków:

             ochrona ścisła          ochrona częściowa           samica          samiec


       4
   1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11