Page 6 - 881142_Atlas biologiczny klasa 5
P. 6
Wprowadzenie
Od najdawniejszych czasów poszczególne ga- z 9 października 2014 roku. Aktualna lista obej-
tunki roślin były chronione prawem plemiennym muje 270 gatunków roślin nasiennych, 20 gatun-
lub nakazami władców. Już w roku 1423 król Wła- ków paproci, 7 gatunków widłaków i 91 gatunków
dysław Jagiełło otoczył opieką cisy, wprowadza- mchów, a ochroną częściową objęte jest dalsze
jąc obowiązek posiadania specjalnego zezwole- 120 gatunków roślin nasiennych 3 gatunki pa-
nia na ich wycinanie. Dopiero jednak w XIX wieku proci, 5 gatunków widłaków i 162 gatunki mchów.
zaczęto w Europie powszechnie chronić rośliny Z kolei ochronę grzybów reguluje rozporządze-
zagrożone wyginięciem. Wprowadzono zakaz nie Ministra Środowiska w sprawie ochrony ga-
użytkowania i niszczenia określonych gatunków tunkowej grzybów tego samego roku. Obecnie
występujących w stanie dzikim – roślin ważnych ochronie ścisłej podlegają 54 gatunki grzybów
nie tylko ze względów gospodarczych, ale także wielkoowocnikowych i 178 gatunków porostów,
przyrodniczych, naukowych i kulturowych. a ochronie częściowej podlegają 63 gatunki grzy-
W 1919 roku wydano w Polsce pierwsze rozpo- bów wielkoowocnikowych i 27 gatunków poro-
rządzenie Ministra Wyznań Religijnych i Oświe- stów.
cenia Publicznego o ochronie zabytków przyrody. Ochrona ścisła polega na zakazie zrywania,
Wymieniono w nim sześć gatunków roślin (cis po- niszczenia, a także pozyskiwania i zbioru z natu-
spolity, modrzew polski, sosnę limbę, różanecznik ralnych stanowisk roślin i grzybów umieszczonych
żółty, różanecznik wschodniokarpacki oraz smag- na liście gatunków objętych tą formą ochrony.
licę podolską), których nie wolno było niszczyć ani Ochrona częściowa dotyczy gatunków roś-
wywozić z kraju. W roku 1946 ochronie podlegało lin leczniczych i przemysłowych narażonych na
już 110 gatunków roślin. W 1983 roku wprowadzo- zniszczenie w wyniku ich nadmiernej eksploata-
no rozróżnienie na ochronę ścisłą (całkowitą), któ- cji. Pozyskiwanie roślin znajdujących się na liście
ra objęła 212 gatunków, oraz ochronę częściową gatunków podlegających ochronie częściowej
dla 27 gatunków. Na mocy rozporządzenia Mini- przez zainteresowane zbiorem instytucje może
stra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych się odbywać tylko na wyznaczonych obszarach
i Leśnictwa z 6 kwietnia 1995 roku ochroną ścisłą i w ilościach uzgodnionych z Ministrem Ochrony
objęto 219 gatunków roślin oraz ponad 200 ga- Środowiska. Zbioru tych roślin mogą dokonywać
tunków porostów. Ponadto w tym samym roku na tylko osoby upoważnione.
listę gatunków podlegających ochronie częścio- Na ilustracjach w atlasie przedstawiono 203
wej wpisano wszystkie gatunki grzybów (z wyłą- gatunki roślin (nie uwzględniono przedstawicieli
czeniem tych objętych ochroną całkowitą). Now- mszaków), w tym 138 gatunków podlegających
sze wersje rozporządzenia wraz z aktualizowaną ochronie ścisłej i 65 gatunków podlegających
listą gatunków chronionych ukazywały się jeszcze ochronie częściowej. W atlasie przedstawiono
w latach: 2001, 2004 i 2012. także 35 gatunków grzybów, w tym 12 gatunków
Obecnie obowiązuje rozporządzenie Ministra objętych ochroną ścisłą i 23 gatunki objęte ochro-
Środowiska w sprawie ochrony gatunkowej roślin ną częściową.
Symbole graficzne użyte w opisach gatunków: ochrona ścisła ochrona częściowa
4
