Page 192 - Historia Klasa 5 podrecznik

Powstanie sejmu walnego
Szlachta zbierająca się na sejmikach ziemskich decydowała o spra-
wach lokalnych, dotyczących danej ziemi. Coraz bardziej zdawano
sobie jednak sprawę z potrzeby zwołania zgromadzenia, na którym

Posłowie – przedstawiciele co pewien czas spotykaliby się posłowie szlacheccy z poszczególnych
szlachty reprezentujący swój części kraju i wspólnie z królem oraz najważniejszymi urzędnikami
region i wybierani przez sejmiki państwowymi decydowaliby o istotnych sprawach państwowych.
na sejm walny. Po raz pierwszy takie zgromadzenie, nazwane sejmem walnym,
zebrało się w Piotrkowie w 1493 roku.

Polska demokracją szlachecką
Uprawnienia sejmu walnego oraz sposób jego organizacji zostały

Konstytucja – akt prawny określone w konstytucji nihil novi [czytaj: nihil nowi], co z języka
określający sposób sprawowania łacińskiego tłumaczymy jako „nic nowego”. Została ona uchwalona
władzy w państwie. w 1505 roku na sejmie za panowania króla Aleksandra Jagiellończy-
ka. Waga tego aktu była ogromna. Na mocy konstytucji nihil novi
żadne nowe prawa dotyczące funkcjonowania państwa nie mogły być
ustanawiane bez zgody sejmu walnego, reprezentowanego w więk-
szości przez szlachtę. Sejm kierował polityką zagraniczną i ustana-
wiał podatki. Jego zgody wymagało również zwołanie pospolitego
ruszenia. Każdy szlachcic miał na sejmie walnym prawo głosu.
Wraz z wydaniem konstytucji nihil novi w Polsce ukształtowała się
ostatecznie demokracja szlachecka. Był to szczególny typ monar-
chii stanowej, w którym decydujący wpływ na rządy w państwie mieli
przedstawiciele tylko jednego stanu – szlachty.

Fragment konstytucji nihil novi

Ponieważ prawa ogólne i ustawy publiczne dotyczą nie pojedynczego
człowieka, ale ogółu narodu, przeto na tym walnym sejmie radomskim
[…] uznaliśmy, jakoż postanowiliśmy, iż odtąd na potomne czasy nic
nowego (nihil novi) stanowionym być nie ma przez nas i naszych następ-
ców bez wspólnego zezwolenia senatorów i posłów ziemskich […].
Źródło: Z. Wojciechowski, Państwo Polskie w wiekach średnich. Dzieje ustroju, Poznań 1948

1 Jak postanowienia konstytucji wpływały na władzę króla – osłabiały
Aleksander Jagiellończyk – król ją czy wzmacniały? Uzasadnij odpowiedź.
Polski w latach 1501–1506, obraz 2 Do kogo w średniowieczu i epoce nowożytnej odnosiło się użyte
Jana Matejki w tekście konstytucji sformułowanie „ogół narodu”?

190
190