Page 194 - 882148_biologia_kl7_podrecznik_pilot

6.4 Dojrzewanie

Podejmij temat

Jakie zmiany zachodzą w organizmie
ucznia od chwili rozpoczęcia nauki
w szkole podstawowej do czasu jej za-
kończenia? Jaka jest ich przyczyna?

Etapy życia człowieka

Podobnie jak w okresie rozwoju zarodkowego i płodowego także po narodzi-
nach, a więc w trakcie całego życia człowieka w jego organizmie zachodzi
wiele zmian. Dotyczą one zarówno budowy i sposobu funkcjonowania cia-
ła (cech fizycznych), jak i cech psychicznych oraz społecznych, czyli
samopoczucia i zachowania, w tym relacji z innymi ludźmi. W zależności
od zakresu tych zmian, a także wieku człowieka wyróżniono kilka etapów
jego życia: noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy, przedszkolny, szkolny,
dorosłość, a następnie przekwitanie i starość (patrz s. 194). Najbardziej inten-
sywne zmiany zachodzą w okresie szkolnym, u nastolatków. Są one określane
jako dojrzewanie (inaczej pokwitanie). W dużym stopniu wywołuje je dzia-
łanie hormonów płciowych, których aktywność rośnie u dziewcząt najczęściej
ok. 10, a u chłopców – ok. 12 roku życia.

Jak przebiega dojrzewanie?
Zmiany w okresie dojrzewania prowadzą do osiągnięcia dojrzałości fizycznej,
psychicznej i społecznej, która umożliwia samodzielne, dorosłe życie.
Zmiany fizyczne:
• następuje intensywny wzrost organizmu i zwiększenie jego masy (il. 6.8);
• dochodzi do pełnego rozwoju układów narządów, w tym układu rozrod-
czego, który rozpoczyna wytwarzanie gamet – w konsekwencji możliwe
staje się wydanie na świat potomstwa;
• w związku z dojrzewaniem układu rozrodczego u dziewcząt pojawia się
pierwsza miesiączka, a u chłopców zdarzają się polucje, czyli nie-
kontrolowane wydzielanie nasienia;
• aktywność hormonów płciowych prowadzi do rozwoju cech płciowych,
w tym m.in. rozwoju piersi u dziewcząt i pojawienia się zarostu u chłopców;
• owłosienie pojawia się także pod pachami i w okolicy narządów intymnych;
• u chłopców – wskutek rozrostu krtani – dochodzi do obniżenia głosu, czyli
mutacji.

192