Page 9 - 882154_geografia 7 pilot podrecznika

Konsekwencje przyrodnicze położenia geograficznego Ciekawe!

Różnica długości geograficznej między wschodnimi a zachodnimi krańca-
mi Polski, czyli rozciągłość równoleżnikowa, powoduje występowanie
różnicy czasu słonecznego między tymi punktami. Wynosi ona
ok. 40 min. Kiedy Słońce wschodzi nad najdalej na wschód wysuniętym
punktem kraju, nad krańcem zachodnim jest jeszcze noc – wschód Słońca
nastąpi tam za 40 min. Europa ma znacznie większą rozciągłość równoleż-
nikową niż Polska. Różnica czasu słonecznego między jej skrajnymi punk-
tami wynosi ponad 5 godz. Połączenie najdalej wysuniętych punk­
Położenie Polski w średnich (umiarkowanych) szerokościach geograficz- tów Europy pozwala wyznaczyć geo­
nych wpływa na ilość docierającego światła i ciepła słonecznego oraz klimat. graficzny środek kontynentu. Istnieją
Polska leży w strefie klimatu umiarkowanego o charakterze przejścio- rozbieżności co do miejsca położonego
najdalej na wschód Europy, a oblicze­
wym między klimatem morskim a kontynentalnym. Klimat morski występuje nia są prowadzone różnymi sposobami,
na zachodzie Europy. Jest łagodny, co przejawia się tym, że zimy są cieplej- dlatego środek naszego kontynentu jest
sze, a sumy opadów większe niż na wschodzie kontynentu. Klimat Europy wskazywany w różnych lokalizacjach –
Wschodniej jest bardziej surowy. Roczne amplitudy temperatury powietrza na terenie Polski, Litwy, Czech, Ukrainy.
są większe, a opady mniejsze niż na zachodzie. W Polsce pogoda jest zazwy- W Polsce taki punkt znajduje się w miej­
czaj trudna do przewidzenia i zależy od mas powietrza napływających z róż- scowości Suchowola koło Białegostoku
nych kierunków. (na zdjęciu).
Równoleżnikowy układ głównych krain geograficznych wpływa na to, ja-
kie masy powietrza napływają nad nasz kraj. Swobodny przepływ powietrza
odbywa się w kierunku wschód – zachód. Natomiast w kierunku północ –
południe jest utrudniony ze względu na barierę, jaką stanowią Sudety i Kar-
paty (patrz il. 1.1). W związku z tym do Polski rzadko docierają ciepłe masy
powietrza z południa Europy ze strefy klimatu podzwrotnikowego. Nieco
częściej przedostają się tutaj masy powietrza arktycznego z północy. Naj-
większy wpływ na klimat naszego kraju mają masy powietrza napływające
z zachodu, znad Oceanu Atlantyckiego, oraz ze wschodu, znad wielkiego
obszaru lądowego Europy Wschodniej i Azji. A
Od występującego w danym miejscu klimatu zależą szata roślinna
i wody powierzchniowe. Rozciągłość południkowa Europy sprawia, że
nasz kontynent znajduje się w kilku strefach roślinnych. Od południa są to:
strefa roślinności śródziemnomorskiej, lasów liściastych i mieszanych oraz
stepów, tajga, tundra. Rozciągłość południkowa Polski nie jest duża, dlatego
nasz kraj leży w całości w jednej strefie roślinnej: lasów liściastych i miesza-
nych. Naturalna szata roślinna jest mocno przekształcona przez człowieka.
B
Rzeki naszego kraju niosą wodę przez cały rok i mają liczne dopływy. Naj- 1.2 Miejsca wysunięte najdalej
większymi rzekami Polski są Wisła i Odra. Do wód powierzchniowych należą na północ – przylądek Rozewie (A)
też liczne jeziora, zwłaszcza w północnej części kraju. i na południe – szczyt Opołonek (B).
Rozciągłość południkowa Polski (z północy na południe) jest przyczyną Kiedy latem nad Rozewiem
różnic długości trwania dnia i nocy w miejscowościach leżących na zachodzi słońce, w Bieszczadach
jest ciemno już od godziny. Zimą
północy i południu kraju. Latem dzień jest dłuższy na północy o ok. 50 min słońce zachodzi wcześniej na
niż na południu kraju (il. 1.2). W zimie jest odwrotnie. północy Polski

7

13.03.2020 14:21:13
0313_881425 _geografia_kl7.indd 7
0313_881425 _geografia_kl7.indd 7 13.03.2020 14:21:13