Page 31 - 882690_FOLDER PRZEDMIOTOWY GEOGRAFIA (5-7)

1.5 Szerokość geografi czna Globus jest modelem Ziemi wykonanym w pomniejszeniu. Moż-
na na nim zaznaczyć nieskończenie wiele południków i równo-
leżników, które przecinają się pod kątem prostym. Na przecięciu
południków i równoleżników znajdują się punkty. Aby określić po-
Podejmij temat z Jak określić położenie statku na środku oceanu? łożenie wybranego punktu, należy podać informację, na którym
z Które miejscowości leżą w takiej samej odległości od równika równoleżniku i na którym południku ten punkt się znajduje, czyli
jak twoja? Podaj trzy przykłady. podać jego współrzędne geografi czne.
z Czy wiesz dlaczego linie na mapach i globusach, oznaczone
np. wartościami 0°, 10°, 20°, przecinają się?
Jak ponumerować równoleżniki?
Równoleżniki to okręgi różnej długości, umownie poprowadzone
po powierzchni Ziemi; są równoległe do równika, który jest najdłuż-
Jak określić położenie dowolnego miejsca na Ziemi? szym równoleżnikiem. Równoleżniki znajdujące się na północ i na 1.19 Równoleżniki zaznaczone

Ziemia ma kształt zbliżony do kuli, ale gdy określamy położenie da- południe od równika to zmniejszające się okręgi (il. 1.19), ale na glo- na globusie
nego punktu na jej powierzchni, traktujemy ją jak płaszczyznę. Je- busie są opisane coraz większymi wartościami wyrażonymi w stop-
śli chcemy opisać lokalizację jakiegoś miejsca w dobrze nam znanej niach – od 0° (na równiku) do 90° (na biegunach). Wartości te
okolicy, to odnosimy się do łatwo rozpoznawalnych obiektów w tere- oznaczają szerokość geografi czną – położenie punktu względem
nie – mówimy: Kino jest 200 metrów za pocztą, po lewej stronie. Trudniej równika na kuli ziemskiej. Im większa wartość szerokości geogra-
jest podać położenie miejsca, którego nie znamy albo gdy brakuje fi cznej danego punktu, tym bardziej jest on oddalony na północ lub
nam w przestrzeni punktów odniesienia. Jak na przykład przedsta- południe od równika. Wszystkie punkty na danym równoleżniku
wić dokładną lokalizację statku na środku oceanu? mają taką samą szerokość geografi czną.

Jak określić położenie danego punktu
Jak określić położenie danego punktu
Więcej na temat
na płaszczyźnie na powierzchni kuli
Szerokość geografi czna jest kątem Punkt A to biegun północny,
ma największą możliwą promień Ziemi
szerokość geograficzną (90°)
przechodzący przez punkt C
Wyobraź sobie taki kąt: jego jedno ramię 90° A
jest promieniem Ziemi przechodzącym 80° Punkt C ma
szerokość
70°
przez równik, a drugie – promieniem 60° geograficzną 45°
Ziemi, przechodzącym przez dany punkt 50° C
(np. punkt C) wprost do jej środka. Miara 40°
tego kąta, czyli liczba stopni, jest jed- 30°
Na kartce w kratkę należy Na gładkiej kartce linie Do kuli linijkę można Ziemia w przybliżeniu jest nakowa dla wszystkich punktów poło- 20° 90° 45°
policzyć kolejne linie od trzeba sobie wyobrazić, przyłożyć w jednym kulą, ale ze względu na jej żonych na tym samym równoleżniku. 10°
obu krawędzi i podać, np. za pomocą podziałki na punkcie. Centymetry na olbrzymie rozmiary trudno Dlatego na mapach równoleżnik opisuje
na przecięciu których linii linijce. Podajemy, na którym linijce nie odpowiadają precyzyjnie wyznaczyć 0°
dany punkt się znajduje. centymetrze znalazłby się odległościom na kuli. Trudno linie potrzebne do się wartością szerokości geografi cznej. B promień Ziemi
przechodzący
Można powiedzieć, że punkt na przecięciu tych odpowiedzieć na pytanie: zlokalizowania danego Szerokość geograficzna to kąt przez równik
zaznaczony punkt leży linii: na trzecim centymetrze Od którego miejsca zacząć punktu. zawarty między płaszczyzną równika Punkt B leży na równiku,
na przecięciu trzeciej linii od lewej strony i drugim liczyć linie, skoro kula nie ma a promieniem Ziemi, który przechodzi ma najmniejszą możliwą płaszczyzna równika
od góry i czwartej od lewej. centymetrze od góry. krawędzi? przez dany punkt na jej powierzchni. szerokość geograficzną (0°)

32 33 29
32
33
0702_881340_Geografia_6_.indd 32 04.07.2019 11:34:41 0702_881340_Geografia_6_.indd 33 04.07.2019 11:34:42