Page 33 - 882690_FOLDER PRZEDMIOTOWY GEOGRAFIA (5-7)

Szerokość geograficzna północna i południowa Gdy korzystamy z atlasu, często używamy map, które pokazują jedynie wycinki powierzchni Zie-
mi. Lizbonę i Reykjavík [czyt. rejkjawik] znajdziemy na mapie Europy, natomiast Luisville na mapie
Równoleżnik o wartości 0° (równik) przebiega w połowie drogi między biegunami (90°) i dzieli Ziemię
na półkulę północną i południową. Pozostałe równoleżniki występują parami – po jednym na półkuli Ameryki Północnej. Aby porównać położenie miast względem równika, należy odczytać ich szerokość
północnej i południowej. Równoleżnik o wartości 45° położony na półkuli północnej będzie miał swój geografi czną. Na mapach wykonanych w małej skali szerokość geografi czną odczytujemy z dokładno-
odpowiednik na półkuli południowej, na którym także wszystkie punkty będą miały szerokość geograficz- ścią do 1°. Jeśli jednak skala mapy jest duża, szerokość geografi czną można odczytać z dokładnością do
ną 45°. Aby odróżnić od siebie dwa punkty o tej samej wartości szerokości geograficznej, a położone na minut – należy pamiętać, że 1° (1 stopień) dzieli się na 60 (60 minut).
różnych półkulach, do wartości równoleżnika w stopniach dopisujemy nazwy kierunków geograficznych.
Najczęściej stosuje się skróty międzynarodowe: N (North) i S (South), np. 45°N. Poprawny jest także za-
pis z nazwami polskimi, np. 45° szerokości geograficznej północnej (45° szer. geogr. płn.). 30° 20° 10° 0° 10° 20° 30° 40° 50° 60°
Krok po kroku
60°
80°N biegun północny 90°N 60°
70°N Jak odczytać szerokość geograficzną
60°N równoleżnik 60°
50°N wartości szerokości geograficznej danego punktu na mapie z dokładnością
Na podstawie rysunku wskaż: 40°N rosną w stronę bieguna północnego do jednego stopnia 55°
• równoleżnik, na którym 30°N Zwrotnik Raka – szerokość geograficzna północna (na przykładzie Brukseli) równoleżnik 55°
wszystkie punkty mają 20°N 54° 53° 50°
szerokość geograficzną 0°; 10°N 50° 52° 51° równoleżniki co 1°
• przebiegające po oceanie 0° Równik szerokość geograficzna 0° 1 Na mapie szerokość geograficzną określają równo- równoleżnik 50° Bruksela 51°
lub morzu fragmenty dwóch 10°S leżniki. Odszukaj, gdzie na mapie opisano wartości
równoleżników opisanych 20°S równoleżników (czasem są one podane na równoleż-
wartością 30°; 30°S Zwrotnik Koziorożca wartości szerokości geograficznej nikach, a czasem z boku mapy). 40° 40°
rosną w stronę bieguna południowego
• dwa punkty na różnych 40°S – szerokość geograficzna południowa
kontynentach mające 50°S 60°S 2 Jeśli dany punkt nie znajduje się na widocznym na ma-
szerokość geograficzną 10°S. 70°S 80°S biegun południowy 90°S pie równoleżniku, należy odczytać szerokość geogra-

ficzną równoleżników, między którymi leży ten punkt. 20° na zachód od Greenwich na wschód od Greenwich0° 10° 20° 30°
Określanie i odczytywanie szerokości geograficznej na globusie i na mapie
Bruksela znajduje się między 50° a 60°.
Szerokość geograficzną możemy odczytać zarówno z globusa, mapy świata, jak i mapy wybranego obszaru.
Na globusie lub na mapie świata łatwo też porównywać szerokość geograficzną danych miejsc. Nietrudno 3 Oszacuj, na którym równoleżniku znajduje się dany punkt. Można to zrobić, wyznaczając miejsca, w których powinny
ocenić, które miejsca mają taką samą szerokość geograficzną (np. Lizbona i Louisville [czyt. luevel]), a które przebiegać kolejne równoleżniki, które nie są narysowane na mapie. W tym celu podziel odległość między dwoma za-

są w porównywalnej odległości od równika (np. Lizbona i Bahía Blanca [czyt. baija blanka]) czy bieguna. znaczonymi równoleżnikami na pół. Na przykład w połowie drogi między 50° a 60° powinien przebiegać równoleżnik
55°. Jeśli dany punkt nie znajduje się na tym równoleżniku, odcinek między równoleżnikami 50° a 55° należy podzielić
120° 60° 0° 60° 120° 180°
na pięć równych części, czyli wyznaczyć równoleżniki co 1°, po czym sprawdzić, na którym z nich leży dany punkt.
80° Reykjavík
70° 60° 60° 60°
60° 60°
Reykjavíkeykjavík
Reykjavík R
50° Louisville Lizbona 4 Wiemy, że równik dzieli Ziemię na dwie półkule: północną i południową. Ustal, na której półkuli znajduje się dany
Louisville 40° punkt. W tym celu sprawdź, w którym kierunku geograficznym rosną opisane na równoleżnikach wartości szeroko-
Lizbona 30° 50°
20° 0° 0° 50° ści geograficznej. Jeśli rosną w kierunku północnym, to szerokość geograficzna jest północna (N) – czyli punkt leży
10° na półkuli północnej. Jeśli rosną w kierunku południowym, to punkt leży na półkuli południowej – to znaczy, że ma po-
0°
40° łudniową szerokość geograficzną (S). Bruksela ma szerokość geograficzną północną, ponieważ wartości szerokości
10° Bahía Blanca 40°
Lizbona
20° Lizbona geograficznej zapisane na równoleżnikach na mapie rosną w kierunku północnym.
30° 60° 60°
Bahía Blanca 40°
50° 30° 30°
120° 60° 0° 60° 120° 180° 5 Zapisz współrzędną geograficzną, używając znaku stopnia i określenia półkuli, na której dany punkt się znajduje
Na globusie i w atlasie (na mapach wykonanych w różnych skalach) odszukaj Pragę. Na mapie Europy w atlasie (N lub S). Dla Brukseli: 51°N (z dokładnością do 1°). Poprawny odczyt zapisu brzmi: Szerokość geograficzna Brukseli
porównaj szerokość geograficzną Bratysławy i Pragi. wynosi 51° szerokości geograficznej północnej.

35
34 35 31

0702_881340_Geografia_6_.indd 34 04.07.2019 11:34:42 0702_881340_Geografia_6_.indd 35 04.07.2019 11:34:42