Page 55 - 882690_FOLDER PRZEDMIOTOWY GEOGRAFIA (5-7)

Zespoły miejskie nie zawsze wartość tego wskaźnika dla różnych państw jest porównywalna. Tab. 2.8 Wskaźnik urbanizacji
Oborniki
Szamotuły Poziom urbanizacji w Polsce jest zróżnicowany (il. 2.60). Regiony uprze- w wybranych państwach Europy
Wskutek rozrastania się miast niekiedy tworzą się ich skupiska (tzw. zespoły
Murowana Goślina mysłowione są najbardziej zurbanizowane, a regiony rolnicze – najsłabiej.
miejskie), które mogą przyjmować różne formy (il. 2.58). Jeżeli wokół jed- Wskaźnik
Pobiedziska Ponadto więcej miast jest na zachodzie Polski niż na wschodzie, co wynika Państwo urbanizacji
Poznań nego dużego miasta rozwijają się mniejsze ośrodki, powiązane z nim zależ- z uwarunkowań historycznych. (w %)
Swarzędz nościami – przy czym ośrodek główny jest dominujący zarówno pod wzglę- Wskaźnik urbanizacji w Polsce na tle innych państw Europy jest jednak
dem wielkości, jak i pełnionych funkcji – to taki zespół miejski nazywamy Belgia 98,6
Kostrzyn
Buk przeciętny. Charakterystyczne jest to, że od II wojny światowej do lat 90. Islandia 97,0
Luboń aglomeracją monocentryczną (tzn. z jednym centrum). Przykładami XX w. wskaźnik ten szybko rósł. Było to związane z migracjami wewnętrz-
Puszczykowo są aglomeracje: warszawska, krakowska, łódzka, wrocławska, poznańska, Wielka Brytania 81,1
Stęszew Kórnik nymi ludności – ze wsi do miast oraz zmianami granic miast (powiększaniem
a w innych europejskich państwach: paryska, londyńska, moskiewska. Ukraina 81,0
Mosina obszarów miejskich). Od wielu lat, pomimo podnoszenia poziomu gospodar-
A Środa Wielkopolska Czasami rozwój miast powoduje połączenie kilku czy kilkunastu miast ki i nadal licznej migracji ze wsi do miast, wskaźnik urbanizacji niewiele się Niemcy 80,3
równorzędnych pod względem wielkości i pełnionych funkcji. Taki zespół
Tarnowskie Góry Miasteczko Śl. zmienia, a nawet maleje (il. 2.61). Przyczyną jest zjawisko przenoszenia się Francja 77,1
Siewierz miejski nazywa się konurbacją, inaczej aglomeracją policentryczną niektórych mieszkańców miast na obszary podmiejskie, znajdujące się poza
Radzionków Piekary Śl. (tzn. z kilkoma centrami). Przeważnie tego rodzaju skupiska powstają w miej- Czechy 73,6
Pyskowice Bytom Wojkowice Dąbrowa scu wydobycia surowców mineralnych, na obszarach mocno uprzemysłowio- granicami miast. Zjawisko to nazywamy suburbanizacją (patrz temat 4.3). Austria 67,2
Górnicza
Zabrze W procesie urbanizacji mamy zatem w Polsce dwa przeciwstawne kierunki.
Gliwice S. Śl. Czeladź nych. Wraz z rozrostem miast w konurbacji coraz trudniej dostrzec między Polska 60,3
Będzin
Św. Sosnowiec Niektórzy ludzie migrują do miast, inni opuszczają je, aby zamieszkać w pod-
Ruda Śl. Ch. Mysłowice nimi granice. Przykładami takich aglomeracji są: konurbacja górnośląska miejskich wsiach (il. 2.62). Albania 56,4
Knurów Katowice (inaczej: katowicka lub śląska) i trójmiejska, a w Niemczech – Zagłębie Ruhry.
Czerwionka- Mikołów Jaworzno 16° 20° 24°
-Leszczyny Przyczyny rozwoju największych miast Polski L I T WA 0 100 km
Łaziska Imielin M o r z e B a ł t y c k i e R O S J A
Orzesze Górne Lędziny (obwód
Rybnik Tychy kaliningradzki)
Bieruń Chełmek Największymi miastami w każdym państwie są zazwyczaj stolice. Tak też jest Współczynnik urbanizacji
według województw w %
B Żory Oświęcim w naszym kraju. Siedziba władz państwa przyciąga pracowników administra- 54° pomorskie warmińsko- Ś ponad 65,0
pomorskie
Miasta o liczbie cji, ale również kultury, nauki, a sama stolica jest atrakcyjna dla inwestorów, Y zachodnio- -mazurskie U 55,1–65,0
mieszkańców (w tys.) C kujawsko- podlaskie R
co wynika z bliskości ośrodka władzy i względów prestiżowych. Z podobnych -pomorskie O 45,1–55,0
autostrady, %
powyżej 500 drogi ekspresowe powodów, choć na mniejszą skalę, rozwijają się stolice województw. M mazowieckie Ł A 40,0– 45,0 70
drogi krajowe E lubuskie wielkopolskie I 60
100–500 Czynnikami sprzyjającymi powstawaniu i rozwijaniu się miast są: B
drogi wojewódzkie I 50
50–100 • bliskość wielkich rzek jako dróg handlowych i źródeł wody pitnej (Kra- N łódzkie 40
25–50 Ch. – Chorzów ków, Wrocław, Toruń, Warszawa), dolnośląskie lubelskie 30
S. Śl. – Siemianowice opolskie świętokrzyskie 20
10–25 Śląskie • dostęp do morza z korzystnymi warunkami budowy portów (Gdańsk, śląskie A 10
5–10 Św. – Świętochłowice Gdynia, Szczecin, Kołobrzeg, Ustka), 50° małopolskie podkarpackie N I 0 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2018 rok
2.58 Schemat aglomeracji • istnienie szlaków komunikacyjnych (Kalisz, Tarnów), CZECHY R A
monocentrycznej – aglomeracja • występowanie surowców mineralnych (Katowice, Dąbrowa Górnicza, SŁO W A CJ A K 2.61 Wskaźnik urbanizacji
poznańska (A) i aglomeracji Bytom, Sosnowiec, Ruda Śląska, Chorzów, Piekary Śląskie, Gliwice, 16° 20° U 24° w Polsce w latach 1950–2019
policentrycznej (konurbacji) – Bełchatów). 2.60 Wskaźnik urbanizacji w Polsce według województw (w 2019 r.)
aglomeracja górnośląska (B)
Procesy urbanizacyjne Zrównoważona urbanizacja

Udział ludności miejskiej w całkowitej liczbie ludności państwa, wojewódz- Rozwój miast powinien odbywać się w sposób zaplanowany i zrównoważony,
twa czy regionu jest nazywany wskaźnikiem urbanizacji. Na świecie tzn. za wzrostem liczby ludności powinien nadążać rozwój sieci komunika-
w miastach mieszka 54% ludności, a w Polsce – 60% (2019 r.). Nie licząc cyjnej, handlowej, edukacyjnej i placówek służby zdrowia. Idealnie byłoby,
małych państw Europy, które obejmują jedno miasto lub aglomerację, jak gdyby cały ten proces toczył się w zgodzie z wymogami z zakresu ochrony śro-
np. Monako, do najbardziej zurbanizowanych należą Belgia, Luksemburg dowiska. Na terenach już zurbanizowanych i przekształconych przez człowie-
czy Wielka Brytania, a do najsłabiej – Albania, Mołdawia, Chorwacja (patrz ka powinno się to wiązać z dbaniem o zieloną infrastrukturę, promowaniem 2.62 Skórzewo koło Poznania

2.59 Katowice są centrum tab. na s. 226–229). Warto wiedzieć, że w poszczególnych państwach przyj- koncepcji ekologicznego transportu, odpowiednim zarządzaniem odpadami, to wieś, która należy do zespołu
aglomeracji górnośląskiej muje się różne defi nicje miasta, np. oparte tylko na liczbie ludności, dlatego oszczędnym gospodarowaniem wodą czy ograniczeniem zużycia energii. miejskiego Poznania

94 95 53

0622_881425 _geografia_kl7_DRUK.indd 94 23.06.2020 15:01:22 0622_881425 _geografia_kl7_DRUK.indd 95 23.06.2020 15:01:22