Page 8 - 1216_880852_wos_kl8_.indd

4.1 Samorząd terytorialny w Polsce

Podejmij temat z Zastanów się, co łączy ludzi mieszkających na jednym osiedlu lub w jednej
wiosce. Czy jest to tylko wspólne miejsce zamieszkania?

Czym jest samorząd terytorialny?
Samorząd jest formą organizacji życia zbiorowego, za pośrednictwem której
jego członkowie, niezależnie od władzy nadrzędnej, podejmują różne sprawy
dotyczące ich wspólnoty zgodnie z przysługującym prawem. Taką organizacją
jest np. poznany już samorząd uczniowski, który – niezależnie od dyrektora –
organizuje życie danej szkoły zgodnie z kompetencjami zapisanymi w ustawie.
Z punktu widzenia państwa i sprawowania władzy na jego terytorium
najistotniejszy jest samorząd terytorialny. Zgodnie z Konstytucją RP

Decentralizacja to przekazanie przez samorząd terytorialny zapewnia decentralizację władzy publicznej, która
organy centralne zadań i kompetencji pożądana jest w każdym państwie demokratycznym. Oznacza to, że pewien
jednostkom administracji publicznej zakres kompetencji centralnych organów państwa jest przekazywany samo-
niższego stopnia. rządom, które samodzielnie realizują wyznaczone zadania.

Kompetencje – tu: zakres uprawnień Podmiotem samorządu terytorialnego jest określona grupa ludzi przeby-
danego urzędu lub urzędnika. wająca na danym terytorium, bez względu na obywatelstwo, meldunek, prawo
własności do zajmowanego lokalu, stopień zaangażowania w sprawy lokalne.
Społeczność ta, na poziomie gminy i powiatu określana jako lokalna, a na po-
ziomie województwa jako regionalna, uczestniczy w sprawowaniu władzy i or-
ganizowaniu życia w bliższym i dalszym otoczeniu miejsca zamieszkania.

Struktura samorządu terytorialnego
W Polsce od 1 stycznia 1999 r. istnieje trójszczeblowy samorząd terytorialny dzielący państwo na gminy, powiaty
i województwa, przy czym poszczególne szczeble samorządu są w swoich decyzjach suwerenne, czyli od siebie
niezależne. Każde z 16 województw dzieli się na kilkanaście, czasem kilkadziesiąt powiatów. Wśród powiatów wyróż-
niamy powiaty grodzkie i powiaty ziemskie. Te ostatnie dzielą się z kolei na kilka, kilkanaście gmin, których łącznie
jest blisko 2,5 tysiąca. Podział administracyjny Polski obrazują poniższa tabela oraz mapa.

Jednostka samorządu Rodzaj jednostki Opis

województwo – 16 dużych jednostek administracyjnych kraju
ziemski związek terytorialny złożony z kilku gmin
powiat
grodzki duże miasto mające uprawnienia powiatu

wiejska na jej obszarze znajdują się same wsie, nie ma żadnego miasta
gmina miejsko-wiejska w skład wchodzi jedno mniejsze miasto oraz okoliczne wsie

miejska obejmuje wyłącznie jedno większe miasto

84