Page 11 - biologia fragment
P. 11
Boki drabiny tworzą 2 długie nici (określane także jako łańcuchy), skrę Ciekawe!
cone spiralnie wokół osi cząsteczki. Nici te są zbudowane z nukleotydów
– podstawowych jednostek budowy DNA. Istnieją 4 rodzaje nukleotydów
budujących DNA. Każdy z nich zawiera cukier (deoksyrybozę) i resztę kwasu
fosforowego oraz jedną z czterech zasad azotowych: adeninę (A), tyminę (T),
cytozynę (C) lub guaninę (G).
Nukleotydy są połączone ze sobą szeregowo w obrębie każdej nici, a tak
że łączą się (za pomocą wiązań chemicznych) z nukleotydami z drugiej nici.
W ten sposób tworzą „szczebelki” drabiny. Wiązania między nukleotydami
obu nici nie są przypadkowe – adenina (A) zawsze tworzy parę z tyminą (T),
zaś cytozyna (C) z guaniną (G). W ten sposób kolejność ułożenia nukleotydów
w jednej nici DNA determinuje ułożenie nukleotydów w drugiej nici cząstecz
ki. Ta właściwość jest określana jako komplementarność nici DNA.
Kod genetyczny
Nukleotydy budujące łańcuchy DNA można porównać do liter, przy czym
tworzą one zawsze tylko 3literowe słowa. Te genetyczne słowa zawierają in
formacje o rozpoczęciu albo zakończeniu syntezy białka lub o rodzaju ami
nokwasu wchodzącego w skład białka. Ten sposób zapisu jest określany jako
kod genetyczny. Ułożenie kolejnych trójek nukleotydów także ma znacze
nie – jest równoznaczne z kolejnością aminokwasów w cząsteczce białka.
Struktura DNA została poznana dzięki
badaniom Rosalind Franklin (na zdjęciu
Jak powstają białka na podstawie informacji w DNA? wyżej), a następnie Jamesa Watsona
i Francisa Cricka [czyt. dżejmsa łotsona
W DNA są zapisane genetyczne słowa składające się z 3 nukleotydów.
i fransisa krika; na zdjęciu niżej]. Ci dwaj
badacze jako pierwsi ustalili, w jaki spo-
sób są połączone elementy cząsteczki
DNA i zbudowali jej model.
Kod genetyczny – sposób zapisu
informacji genetycznej, zgodnie
z którym ułożenie kolejnych trójek
nukleotydów decyduje o syntezie
i składzie białek.
Trójka nukleotydów oznacza
1 aminokwas. Poskręcany
łańcuch aminokwasów
tworzy białko. Aminokwas Trójki nukleotydów
Metionina (Met) ATG
Alanina (Ala) GCT, GCC, GCA, GCG
Genetyczne słowa mogą składać się z 3 takich samych nukleotydów (np. GGG)
lub różnych (np. ATG). Niektóre trójki nukleotydów zawierają informację o takim Treonina (Thr) ACA, ACT, ACC, ACG
samym aminokwasie. Przykładowo aminokwas o nazwie glicyna jest szyfrowany Glicyna (Gly) GGC, GGT, GGA, GGG
przez 4 różne słowa: GGC, GGT, GGA i GGG. Seryna (Ser) TCC, TCT, TCA, TCG, AGT, AGC
13
09.04.2021 09:23:48
0401_881405_biologia_kl8_MEN.indd 13 09.04.2021 09:23:48
0401_881405_biologia_kl8_MEN.indd 13
