Page 69 - 882689_FOLDER PRZEDMIOTOWY BIOLOGIA (5-7)

Układ oddechowy to zespół narządów doprowadzających do organizmu tlen i usuwających dwutlenek węgla. Układ krwionośny tworzą naczynia krwionośne, którymi krew dociera do wszystkich komórek ciała, i serce, które ją
pompuje. Krew krąży w 2 zamkniętych obiegach: dużym i małym (płucnym).
Element układu Funkcja Przystosowania do pełnionej funkcji
oddechowego Elementy układu krwionośnego Funkcja Przystosowania do pełnionej funkcji

jama nosowa • oczyszczanie, ogrzewanie i nawilżanie śluz, włoski, silnie ukrwiona błona śluzowa
wdychanego powietrza serce pompa tłocząca krew tkanka mięśniowa poprzecznie
prążkowana serca, zastawki zapewniające
gardło • transport powietrza między jamą nosową a krtanią silnie ukrwiona błona śluzowa jednokierunkowy przepływ krwi, skurcze
niezależne od woli
krtań • transport powietrza między gardłem a tchawicą chrząstki, silnie ukrwiona błona śluzowa
tętnice wyprowadzanie krwi z komór serca grube ściany, warstwa mięśniowa
tchawica • transport powietrza między krtanią a oskrzelami chrząstki, nabłonek urzęsiony nadająca sprężystość i elastyczność
• oczyszczanie dróg oddechowych
żyły odprowadzanie krwi z naczyń włosowatych zastawki zapobiegające cofaniu się krwi
oskrzela • transport powietrza między oskrzelami nabłonek urzęsiony tkanek i narządów do serca
a pęcherzykami płucnymi
• oczyszczanie dróg oddechowych naczynia włosowate wymiana gazowa w tkankach cienkie jednowarstwowe ściany,
• oczyszczanie powietrza wdychanego przepuszczalne dla gazów i wody
płuca • wymiana gazowa sieć naczyń włosowatych oplatających pęcherzyki
płucne
Krew składa się z płynnego osocza i elementów morfotycznych.
Pobieranie tlenu do organizmu i usuwanie dwutlenku węgla jest możliwe dzięki: wentylacji płuc oraz wymianie
gazowej w płucach i tkankach. Osocze Elementy morfotyczne krwi
Wentylacja płuc – automatyczne nabieranie świeżej porcji powietrza i usuwanie zużytego. Zachodzi dzięki ruchom
oddechowym: wdechom i wydechom.

osocze
Wentylacja płuc

wdech wydech
• świeża porcja powietrza napływa do płuc • zużyte powietrze jest usuwane • bierze udział w transporcie krwinki czerwone krwinki białe płytki krwi
• proces czynny – klatka piersiowa się powiększa i płuca • proces bierny – powietrze jest wypychane z płuc, gdyż dwutlenku węgla, wody i innych (erytrocyty) (leukocyty) (trombocyty)
zwiększają swoją objętość dzięki: klatka piersiowa się zmniejsza wskutek: związków chemicznych • przenoszą tlen • bronią organizm • uczestniczą
– skurczom mięśni międzyżebrowych – rozluźnienia mięśni międzyżebrowych • transportuje ciepło i niewielkie ilości przed czynnikami w krzepnięciu krwi
– skurczom przepony – rozluźnienia przepony • uczestniczy w krzepnięciu krwi dwutlenku węgla chorobotwórczymi

Wymiana gazowa polega na przenikaniu tlenu i dwutlenku węgla między środowiskiem zewnętrznym
a organizmem. Odbywa się w 2 etapach. Układ moczowy tworzą nerki, moczowody, pęcherz moczowy i cewka moczowa. Nerki usuwają z krwi szkodliwe
produkty przemiany materii (np. mocznik), nadmiar wody i soli mineralnych. W ten sposób regulują poziom wody i soli
mineralnych w organizmie.
Wymiana gazowa

Elementy układu moczowego Funkcja Przystosowania do pełnionej funkcji
I etap: w płucach II etap: w tkankach
nerki oczyszczanie krwi, produkcja moczu sieć naczyń włosowatych tętniczo-
-tętniczych w nefronach
moczowody transport moczu z nerek do pęcherza umięśnione ściany
pęcherzyk płucny O 2 krew O 2 tkanki moczowego

pęcherz moczowy czasowe gromadzenie moczu rozciągliwość, mięśnie umożliwiające
CO 2 CO 2 opróżnianie pęcherza (wypieracze)

cewka moczowa usuwanie moczu poza organizm mięśnie szkieletowe (zwieracze)

114 115 67

0619_880864_biologia_kl7_DRUK.indd 114 19.06.2020 10:38:31 0619_880864_biologia_kl7_DRUK.indd 115 19.06.2020 10:38:32