Page 67 - 882689_FOLDER PRZEDMIOTOWY BIOLOGIA (5-7)

Więcej na temat Wybrane choroby układu moczowego Profi laktyka
Podsumowanie działu 3

Współdziałanie układów narządów

Ważne pojęcia
Układy narządów wzajemnie wpływają na siebie, dlatego niewłaściwe działanie jednego z nich powoduje gorsze
funkcjonowanie pozostałych. Zakażenia dróg moczowych
układ oddechowy drogi oddechowe tchawica oskrzela płuca pęcherzyki płucne
wentylacja płuc wymiana gazowa oddychanie komórkowe spirometria pojemność życiowa płuc
Krwinki czerwone odbierają w płucach tlen Przyczyny: najczęściej bakterie, rzadziej wirusy. Cewka
wirusowe infekcje dróg oddechowych angina gruźlica układ krążenia układ krwionośny
i dostarczają go do tkanek. Jednocześnie moczowa kobiet jest krótsza niż u mężczyzn, dlatego
układ limfatyczny żyły tętnice naczynia włosowate serce mały obieg krwi
przepływająca przez płuca krew oddaje zakażenia tego rodzaju częściej występują u nich. bakterie
do wydychanego powietrza nadmiar duży obieg krwi zastawki tętno ciśnienie skurczowe ciśnienie rozkurczowe krew erytrocyty
Escherichia coli
dwutlenku węgla. Pewna jego część Objawy: infekcje dolnych dróg moczowych wywołu-
trombocyty leukocyty hemoglobina hematokryt osocze surowica fibrynogen
pozostaje we krwi. ją zapalenie pęcherza moczowego. Infekcje górnych
antygen kondycja doping nadciśnienie tętnicze miażdżyca anemia białaczka
dróg moczowych są przyczyną odmiedniczkowego
układ wydalniczy (układ moczowy) wydalanie mocz pierwotny mocz ostateczny nefron filtracja
zapalenia nerek. Odczuwane dolegliwości mogą być • higiena okolic intymnych,
różne i mieć inne nasilenie. Zwykle jest to ból w dole
wchłanianie zwrotne wydzielanie zakażenia dróg moczowych kamica nerkowa
brzucha i pleców, gorączka lub stany podgorączkowe, • unikanie sytuacji
a także kłopoty z oddawaniem moczu. mogących doprowadzić
do wyziębienia dróg
Układ krążenia odpowiada za transport substancji w organizmie. Tworzą go: układ krwionośny i układ limfatyczny.
Zagrożenia: szczególnie niebezpieczne dla układu mo- Aby określić, moczowych i pęcherza
Serce codziennie czowego są powikłania po anginie. Mogą prowadzić jaki patogen (takich jak siadanie
Krew krążąca w układzie krwionośnym dostarcza komórkom tlenu pobranego w płucach, wody wchłoniętej
przepompowuje do kłębuszkowego zapalenia nerek, a nawet do ich jest przyczyną na kamieniach czy
kilkaset litrów krwi. w przewodzie pokarmowym, związków organicznych i nieorganicznych. Odbiera ona z komórek zbędne i szkodliwe
betonowych schodach),
niewydolności. Niewydolność nerek jest stanem bez- zakażenia,
produkty przemiany materii. Przenosi także ciepło i uczestniczy w termoregulacji. Układ krążenia wpływa
pośrednio zagrażającym życiu. wykonuje się • kontrolne badania
na prawidłową pracę wszystkich układów narządów organizmu.
Przefiltrowana krew wraca między posiew na szalkach moczu.
tkanki, by dostarczyć do nich tlen, sole z pożywką
mineralne, aminokwasy, cukry proste,
oraz aby odebrać z tkanek kolejną
porcję toksycznych dla organizmu
produktów przemiany materii.
Kamica nerkowa
Przyczyny: długie przetrzymywanie moczu, nieleczone infekcje dróg moczo-
wych, choroby metaboliczne, dłuższe unieruchomienie i błędy dietetyczne
(np. wypijanie zbyt małej ilości płynów, spożywanie zbyt dużych ilości soli ku-
chennej).
Objawy: wytrącanie się z moczu w nerkach, drogach moczowych bądź w pę-
Strawiony pokarm trafia z jelita cherzu składników mineralnych lub organicznych nazywanych kamieniami.
cienkiego do krwi w postaci najprostszych Mają one ostre brzegi; przesuwając się wzdłuż dróg moczowych, ranią je, co
składników: aminokwasów, kwasów powoduje bardzo silny ból. Jeśli osiągną na tyle duże rozmiary, że nie mogą • codzienna umiarkowana
aktywność fi zyczna (spacery,
tłuszczowych, cukrów prostych, soli wydostać się wraz z moczem, konieczna jest interwencja lekarska. chodzenie po schodach),
mineralnych i innych związków (mogą się
wśród nich znaleźć także substancje Nerki przefiltrowują docierającą do nich krew. • właściwe nawodnienie
szkodliwe, np. toksyny). Do prawidłowej pracy potrzebują energii (glukozy), organizmu, szczególnie
Ta bogata w składniki krew przepływa przez tlenu, odpowiednich anionów i kationów oraz podczas upałów i chorób
wątrobę – największy filtr organizmu, który związków organicznych, a także pewnej ilości przebiegających z gorączką,
wiąże lub rozkłada szkodliwe związki, dwutlenku węgla we krwi. Tylko wtedy filtracja
a następnie je oddaje do krwiobiegu. przebiega sprawnie. Codziennie ok. 1,5 l płynu • racjonalna i zróżnicowana
z przefiltrowanej krwi opuszcza organizm jako dieta (ograniczanie soli oraz
mocz ostateczny, do którego trafiają szkodliwe produktów bogatych
w szczawiany, tj. kawy, herbaty,
substancje i metabolity. Układ limfatyczny to przewody i naczynia odprowadzające limfę z przestrzeni między narządami i komórkami do żył.
czekolady, kakao, a także
W ten sposób układ limfatyczny wspomaga pracę układu krwionośnego i zapobiega powstawaniu obrzęków. Układ
w fosforany, tj. napojów typu
limfatyczny uczestniczy w transporcie kwasów tłuszczowych (produktów trawienia tłuszczów) z kosmków jelitowych
cola, serów dojrzewających
do krwi. Odgrywa także ważną rolę w obronie przed zakażeniami.
Współzależność funkcjonowania układów pokarmowego, oddechowego, moczowego i krążenia Kamienie nerkowe mogą mieć różną wielkość, niektóre nawet ponad 0,5 cm i topionych, czerwonego mięsa).
110 1 113 65

0619_880864_biologia_kl7_DRUK.indd 110 19.06.2020 10:38:26 0619_880864_biologia_kl7_DRUK.indd 113 19.06.2020 10:38:30