Page 39 - 883351_podrecznik chemia_2023_

Substancje

proste złożone
(pierwiastki chemiczne) (związki chemiczne)

zbudowane są z atomów przynajmniej Atom – podstawowy składnik
zbudowane są z atomów tego
samego pierwiastka, np. sód, węgiel dwóch różnych pierwiastków, substancji prostej, zachowujący
np. woda, dwutlenek węgla
i wykazujący jej właściwości.

Substancje proste – jak zapisywać ich symbole?
Pierwiastki chemiczne są przykładem substancji prostych, ponieważ w ich skład wchodzą wyłącznie atomy tego sa-
mego rodzaju. Związki chemiczne to substancje złożone, co oznacza, że w ich skład wchodzą atomy różnych pier-
wiastków, trwale ze sobą związane i połączone w ściśle określonej ilości. Każda substancja prosta ma swój symbol
chemiczny (il. 1.12). Jest to system oznaczeń stosowany w jednakowej postaci na całym świecie.

1 18
1 H 2 He
1
Wodór liczba atomowa Hel
1,01 2 Mg symbol pierwiastka chemicznego 13 14 15 16 17 4,00
3 Li 4 Be 12 12 Mg 5 B 6 C 7 N 8 O 9 F 10 Ne
2 nazwa pierwiastka chemicznego Magnez
Lit Beryl Magnez Bor Węgiel Azot Tlen Fluor Neon
24,31
6,94 9,01 24,31 masa atomowa, u 10,81 12,01 14,01 15,99 19,00 20,18
11 Na 12 Mg 13 Al 14 Si 15 P 16 S 17 Cl 18 Ar
3
Sód Magnez Glin Krzem Fosfor Siarka Chlor Argon
23,00 24,31 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 26,98 28,09 30,97 32,07 35,45 39,95
19 K 20 Ca 21 Sc 22 Ti 23 V 24 Cr 25 Mn 26 Fe 27 Co 28 Ni 29 Cu 30 Zn 31 Ga 32 Ge 33 As 34 Se 35 Br 36 Kr
4
Potas Wapń Skand Tytan Wanad Chrom Mangan Żelazo Kobalt Nikiel Miedź Cynk Gal German Arsen Selen Brom Krypton
39,10 40,08 44,96 47,87 50,94 52,00 54,94 55,85 58,93 58,69 63,55 65,39 69,72 72,61 74,92 78,96 79,90 83,80
37 Rb 38 Sr 39 Y 40 Zr 41 Nb 42 Mo 43 Tc 44 Ru 45 Rh 46 Pd 47 Ag 48 Cd 49 In 50 Sn 51 Sb 52 Te 53 I 54 Xe
5
Rubid Stront Itr Cyrkon Niob Molibden Technet Ruten Rod Pallad Srebro Kadm Ind Cyna Antymon Tellur Jod Ksenon
85,47 87,62 88,91 91,22 92,91 95,94 97,91 101,07 102,91 106,42 107,87 112,41 114,82 118,71 121,76 127,60 126,90 131,29
55 Cs 56 Ba 57 La 72 Hf 73 Ta 74 W 75 Re 76 Os 77 Ir 78 Pt 79 Au 80 Hg 81 Tl 82 Pb 83 Bi 84 Po 85 At 86 Rn
6
Cez Bar Lantan Hafn Tantal Wolfram Ren Osm Iryd Platyna Złoto Rtęć Tal Ołów Bizmut Polon Astat Radon
132,91 137,33 138,91 178,49 180,95 183,84 186,21 190,23 192,22 195,08 196,97 200,59 204,38 207,20 208,98 208,98 209,99 222,02
87 Fr 88 Ra 89 Ac 104 Rf 105 Db 106 Sg 107 Bh 108 Hs 109 Mt 110 Ds 111 Rg 112 Cn 113 Nh 114 Fl 115 Mc 116 Lv 117 Ts 118 Og
7
Frans Rad Aktyn Rutherford Dubn Seaborg Bohr Has Meitner Darmsztadt Roentgen Kopernik Nihon Flerow Moskow Liwermor Tenes Oganeson
223,02 226,03 227,03 261,11 263,11 265,12 264,10 269,10 268,10 281,10 280 285 284 289 288 292 294 294
58 Ce 59 Pr 60 Nd 61 Pm 62 Sm 63 Eu 64 Gd 65 Tb 66 Dy 67 Ho 68 Er 69 Tm 70 Yb 71 Lu
metale Cer Prazeodym Neodym Promet Samar Europ Gadolin Terb Dysproz Holm Erb Tul Iterb Lutet
140,12 140,91 144,24 144,91 150,36 151,96 157,25 158,93 162,50 164,93 167,26 168,93 173,04 174,97
90 Th 91 Pa 92 U 93 Np 94 Pu 95 Am 96 Cm 97 Bk 98 Cf 99 Es 100 Fm 101 Md 102 No 103 Lr
niemetale
Tor Protaktyn Uran Neptun Pluton Ameryk Kiur Berkel Kaliforn Einstein Ferm Mendelew Nobel Lorens
232,04 231,04 238,03 237,05 244,06 243,06 247,07 247,07 251,08 252,09 257,10 258,10 259,10 262,11
1.12 Wszystkie symbole pierwiastków można znaleźć w układzie okresowym pierwiastków chemicznych

37