Page 165 - 882148_biologia_kl7_podrecznik_pilot

rdzeń kręgowy

neuron ruchowy neuron pośredniczący

efektor receptor w skórze
neuron czuciowy

5.17 Pod wpływem ukłucia automatycznie cofamy rękę. Bodziec odbierany
przez receptor jest przekazywany neuronem czuciowym (granatowym) do rdzenia
kręgowego. Tam neuron pośredniczący przekazuje informację od razu do neuronu
ruchowego (zielonego), który pobudza mięsień do skurczu i odsunięcia ręki

Odruchy to bardzo szybkie reakcje. Chronią organizm przed różnymi
niebezpiecznymi bodźcami. Wyróżniamy odruchy bezwarunkowe i warun-
kowe. Odruchy bezwarunkowe to wrodzone reakcje wykonywane
automatycznie, bez udziału naszej woli i świadomości. Należą do
nich np. kaszel, wymioty, zwężenie źrenicy pod wpływem światła. Bardzo
ważnym odruchem bezwarunkowym jest odruch wentylacji płuc. Dzięki
niemu automatycznie wciągamy powietrze do płuc, gdy poziom dwutlenku
węgla w naszej krwi jest krytycznie wysoki.
Odruchy można też wyćwiczyć pod wpływem jakiegoś bodźca; są to wte-
dy odruchy warunkowe. Można je zaobserwować np. u wytresowanego
psa. Przykładowo zapach określonych substancji lub odnalezienie zaginione-
go człowieka powoduje, że zaczyna on szczekać. Odruchy warunkowe badał
rosyjski fizjolog Iwan Pawłow. Podawał posiłek psom i w tym samym czasie
puszczał sygnał dźwiękowy. Na zapach posiłku pies się ślini – jest to odruch
bezwarunkowy. Psy Pawłowa po pewnym czasie wydzielały ślinę na sam
dźwięk, mimo że nie dostawały posiłku.
U człowieka odruchy warunkowe pomagają w uczeniu się zachowań, np.
przy przechodzeniu przez ulicę uczymy się rozglądać najpierw w lewo, a po-
tem w prawo (w krajach, gdzie ruch jest lewostronny, dzieci uczą się odwrotnej
kolejności). Odruchy warunkowe są wyuczone i możne je kontrolować.

163