Page 215 - 882148_biologia_kl7_podrecznik_pilot

7.3 Zdrowie układu dokrewnego

Podejmij temat z Jak zmienia się wygląd człowieka od narodzin po dojrzałość płciową?
z Jakie okresy rozwoju wyróżnia się w życiu człowieka?

Zmiany hormonalne w życiu człowieka
Podczas okresu dojrzewania zmienia się budowa fizyczna dziewcząt i chłop-
ców; ich dziecięca sylwetka przeobraża się w sylwetkę dorosłej osoby. Za pro-
ces ten są odpowiedzialne hormony płciowe produkowane przez dojrzewające
w tym czasie gruczoły płciowe – jajniki i jądra.
U dziewcząt synteza i wydzielanie estrogenów i progesteronu roz-
poczynają się, kiedy dochodzi do dojrzewania pierwszych pęcherzyków jaj-
nikowych zawierających gamety żeńskie. Tym samym rozpoczyna się okres
dojrzałości płciowej kobiety, objawiający się pierwszym cyklem miesiączko-
wym. Estrogeny wpływają na rozwój piersi, odkładanie podskórnej
tkanki tłuszczowej, dojrzewanie żeńskich narządów płciowych
i pojawienie się w ich okolicy owłosienia.
U chłopców produkcja testosteronu w jądrach rozpoczyna wytwarza-
nie plemników. Tym samym osiągają oni dojrzałość płciową. Testosteron
wpływa na wiele procesów: przyczynia się do rozwoju narządów płcio-
wych, pobudza wzrost masy mięśni szkieletowych, powoduje obni-
żenie tembru głosu, pojawienie się zarostu i owłosienia w okolicy
narządów płciowych.
U kobiet synteza estrogenów nie trwa przez całe życie. Zanika ona wraz
z ustaniem dojrzewania pęcherzyków jajnikowych i wydzielania gamet żeń-
skich. Okres ustawania tych procesów w żeńskim układzie rozrodczym nazy-
wamy menopauzą, a jego charakterystyczną cechą jest zanik krwawienia
miesiączkowego. Po całkowitym ustaniu aktywności jajników kobieta prze-
staje być płodna. U mężczyzn produkcja plemników i testosteronu trwa do
końca życia; jednak z wiekiem ulega zmniejszeniu.

Dlaczego utrzymanie zdrowia układu hormonalnego jest ważne?
Prawidłowe działanie układu hormonalnego jest konieczne do zachowania
zdrowia. Dlatego też rozregulowanie uwalniania hormonów prowadzi do
zaburzeń zdrowotnych. Na organizm wpływają już niewielkie ilości
hormonów i dość łatwo jest zaburzyć równowagę hormonalną.
Wydzielanie hormonów tarczycy, gruczołów płciowych i kory nadnerczy jest
regulowane przez hormony przysadki mózgowej. Z kolei hormony tarczycy,
gonad i kory nadnerczy hamują wydzielanie hormonów tropowych przysadki
mózgowej. W ten sposób ustala się równowaga hormonalna.

213