Page 217 - 882148_biologia_kl7_podrecznik_pilot

Profi laktyka Cukrzyca a układ dokrewny Nadczynność lub niedoczynność gruczołów dokrewnych

Zmiany w ilości wydzielanych hormonów prowadzą do poważnych zaburzeń.
Przyczyną cukrzycy jest zaburzenie w wydzielaniu insuliny przez trzustkę Jeśli gruczoł wydziela za duże ilości hormonu – mówimy o jego nadczynno-
lub niewrażliwość komórek organizmu na ten hormon, co upośledza transport ści, jeśli za małe, określa się to niedoczynnością.
glukozy do wnętrza komórek. (Glukoza jest wykorzystywana przez wszystkie
komórki organizmu do wytwarzania energii). Hormon wzrostu jest jednym z wielu przykładów. Nadczynność
Wyróżnia się cukrzycę typu 1. i cukrzycę typu 2. przysadki mózgowej w wydzielaniu tego hormonu w dzieciństwie objawia
się gigantyzmem, czyli ponadprzeciętnym wzrostem, któremu towarzyszą
Zagrożenia: nieleczona cukrzyca prowadzi do uszkodzeń w układzie krwionośnym, deformacje kośćca. Jeżeli natomiast komórki przysadki produkują za mało
zaburzeń wzroku, zaburzeń w działaniu nerek i w układzie nerwowym. hormonu wzrostu w dzieciństwie, następują poważne opóźnienia we wzroście

organizmu, co doprowadza do karłowatości przysadkowej.
Nadczynność lub niedoczynność tarczycy także skutkuje konsekwencjami
zdrowotnymi. Nadczynność tarczycy objawia się chudnięciem, uczuciem
gorąca, nadmierną potliwością, nerwowością i zwiększonym niepokojem,

Cukrzyca typu 1. wzmożoną pracą serca, a niekiedy wytrzeszczem oczu. Objawy te są związa-
ne z przyspieszeniem metabolizmu chorego. Przyczyny wydzielania nadmia-
Przyczyny: uszkodzenie w trzustce komórek wydzielają- ru hormonów tarczycy w stosunku do potrzeb organizmu są różne i dlatego
cych insulinę; komórki te są niszczone przez własny układ różne są sposoby ich leczenia. Przy niedoczynności tarczycy objawy są 7.8 Kobieta przedstawiona
odpornościowy, który mylnie rozpoznaje je jako obce. na zdjęciu jest przeciętnego
Objawy: wysoki poziom glukozy we krwi; może pojawić odwrotne. Chorzy czują się zmęczeni, apatyczni, tyją, jest im zimno, mają wzrostu. Jej przysadka wydziela
się już w młodym wieku. zaburzenia pracy serca. Leczenie polega głównie na podawaniu pacjentom prawidłowe ilości hormonu wzrostu.
Leczenie: podawanie insuliny przez całe życie chorego. tyroksyny. Obok kobiety stoi mężczyzna
chory na gigantyzm. Trzyma
za rękę mężczyznę cierpiącego
• kontrolne badania Co zagraża równowadze hormonalnej? na karłowatość
poziomu cukru we krwi. Pompa insulinowa to urządzenie,
którego częścią jest sonda Leki hormonalne stosowane w chorobach, których przyczyną są zaburze-
umieszczona w ciele. Mierzy poziom nia w wydzielaniu hormonów, mogą być używane wyłącznie pod kontrolą
cukru we krwi i podaje insulinę lekarza. Jest to ważne zarówno ze względu na zdrowie zażywających je osób,
w zależności od wyniku pomiaru jak i skuteczność ich działania. Leki te umożliwiają chorym funkcjonowanie
(tak jak opisywana insulina) – odwracają skutki niedoboru lub nadmiaru hor-
Cukrzyca typu 2. monów wydzielanych przez organizm. Niekiedy ratują też życie, jak np. adre-
Przyczyny: niewrażliwość komórek organizmu na insuli- nalina podawana przy zatrzymaniu akcji serca albo w wypadku, gdy pszczoła
nę. Najczęściej choroba ta jest wynikiem nieprawidłowe- lub osa ukąsi osobę, która jest uczulona na jad tych owadów.
go sposobu odżywiania, braku ruchu, stresującego trybu Substancjami niebezpiecznymi dla organizmu, zakłócającymi pracę ukła-
życia, które wcześniej doprowadziły do otyłości i nadci- du dokrewnego są preparaty pobudzające przyrost mięśni i (rzadziej)
śnienia krwi. Organizm przestaje pobierać glukozę do
komórek, co sprawia, że we krwi znajduje się zbyt duża kości poprzez wzmożoną syntezę białek. Są to pochodne testoste-
jej ilość. To z kolei powoduje, że trzustka ciągle wydziela ronu – znane także pod nazwą sterydów. W sporcie uznano je za doping,
• racjonalne odżywianie się insulinę, co prowadzi do „przemęczenia” komórek trzustki który jest zabroniony, gdyż stwarza warunki nieuczciwej rywalizacji, a przede
(regularne posiłki, i ich uszkodzenia. Ostatecznie trzustka przestaje produ- wszystkim zagraża zdrowiu, a nawet życiu. Wskutek ich stosowania na ciele
niespożywanie pokarmów
o dużej zawartości kować insulinę. pojawia się nadmierne owłosienie, u mężczyzn rozrastają się piersi, występuje
cukrów i umiarkowane Objawy: wysoki poziom cukru we krwi. łamliwość kości, które nie wytrzymują szybkiego, nadmiernego rozrostu mię-
spożywanie pokarmów Leczenie: leki umożliwiające pobór glukozy do komórek.
wysokotłuszczowych, śni. Zażywanie pochodnych testosteronu może prowadzić do zahamowania
zwłaszcza pochodzących jego wytwarzania przez jądra mężczyzny, a następnie – do niepłodności. Dzie-
od zwierząt; tłuszcze bowiem
są łatwo przekształcane Prawidłowy zakres poziomu je się tak, ponieważ podwyższony poziom hormonu we krwi, który nie pocho-
w cukry), cukru we krwi wynosi dzi z jąder, skutkuje zahamowaniem wydzielania hormonów przysadki. Nie
• aktywność fi zyczna. 70–100 mg/100 ml krwi pobudzają one wówczas jąder do produkcji własnego testosteronu.

1 215