Page 111 - Muzyka_podrecznik kl4

Do dokładnego określenia tempa służy
przyrząd zwany metronomem lub takto-
mierzem. Posiada on wahadło, na któ-
rym umieszczony jest ruchomy ciężarek.
Przesunięcie ciężarka w górę powoduje
wolniejsze ruchy wahadła, a w dół – szyb-
sze. Jedno odchylenie wahadła wyznacza
czas trwania określonej wartości rytmicz-
nej. Liczbę tych wartości na minutę przy
odpowiednim położeniu ciężarka poka-
zuje skala. Na przykład oznaczenie równe
120 wskazuje, że w ciągu jednej minuty
wahadło odchyli się 120 razy, czyli wystuka
120 ćwierćnut. Współcześnie stosuje się też
metronomy elektroniczne.

2. Przeczytaj fragment wiersza Juliana Tuwima Lokomotywa, stosując zmianę tempa od wolnego
do szybkiego.

Najpierw – powoli – jak żółw – ociężale,
Ruszyła – maszyna – po szynach – ospale,
Szarpnęła wagony i ciągnie z mozołem,
I kręci się, kręci się koło za kołem,
I biegu przyspiesza, i gna coraz prędzej,
I dudni, i stuka, łomoce i pędzi,
A dokąd? A dokąd? A dokąd? Na wprost!
Po torze, po torze, po torze, przez most,
Przez góry, przez tunel, przez pola, przez las,
I spieszy się, spieszy, by zdążyć na czas...

Dynamika zajmuje się głośnością wykonywania dźwięków w utworze muzycznym. Kompozytor stosuje
na początku utworu lub w dalszym jego zapisie różne określenia dynamiczne, które informują wykonaw-
cę, jak głośno ma zaśpiewać lub zagrać utwór.
Do najczęściej stosowanych w muzyce oznaczeń dynamicznych należą:

pianissimo (pp) – bardzo cicho mezzo forte (mf ) – średnio głośno
piano (p) – cicho forte (f ) – głośno
mezzo piano (mp) [czyt. meco] – średnio cicho fortissimo (ff ) – bardzo głośno

109