Page 11 - 881426 _geografia_kl8_www_

Zwarta część lądu w całości znajduje się na półkuli północnej. Na półkuli po- 1,2%
łudniowej leżą niektóre azjatyckie wyspy. Prawie cała Azja znajduje się na półkuli
wschodniej, poza Półwyspem Czukockim (stanowiącym ok. 0,1% kontynentu). 13% 23,2%
Ogromna rozciągłość równoleżnikowa Azji (164°16') sprawia, że na
jej terenie występuje aż 11 stref czasowych. Żaden inny zamieszkany kon-
tynent nie ma ich tak wiele. Duża rozciągłość południkowa wpływa m.in.
na zróżnicowanie klimatyczne i różnorodność azjatyckiej roślinności.
38,9% 23,7%

Kontrasty ukształtowania terenu
W Azji nizin jest mało, przeważają wyżyny i góry. Większość krain geogra- obszary położone poniżej 0 m n.p.m
ficznych jest bardzo rozległa (il. 1.1, 1.2). Średnia wysokość bezwzględna obszary położone 0–200 m n.p.m.
wynosi 990 m n.p.m. i jest największa na zamieszkanych kontynentach. Dla obszary położone 201–500 m n.p.m.
porównania średnia wysokość Polski to 173 m n.p.m. Bardzo często w Azji wy- obszary położone 501–2000 m n.p.m.
obszary położone powyżej 2000 m n.p.m.
sokim łańcuchom górskim towarzyszą głębokie kotliny. Dna niektórych z nich 1.2 Udział wielkich form
znajdują się bardzo nisko, np. w Kotlinie Turfańskiej (w Chinach) najniżej po- ukształtowania powierzchni Ziemi
łożony punkt leży na wysokości 154 m p.p.m. Wysokość najwyższego szczytu w ogólnej powierzchni Azji
otaczającego ją łańcucha – Tienszan – wynosi 7439 m n.p.m.

Wybrane rekordy i kontrasty Azji

Najwyższy szczyt Najniżej położona
Ziemi to Mount depresja to brzeg
Everest (8850 m n.p.m.) Morza Martwego
w Himalajach, (ok. –430 m n.p.m.),
na granicy Nepalu które jest jednym
i Chin. Jego inne z najbardziej słonych
nazwy: Czomolungma, jezior na świecie.
1 Sagarmatha. 2 Jego poziom wody
stale się obniża.
Najrozleglejsza Półwysep Arabski
i najwyżej położona jest największym
wyżyna świata – półwyspem świata
Wyżyna Tybetańska (blisko 2,8 mln km
2
(4–5 tys. m n.p.m.) – jest powierzchni). Kolejne
położona w Chinach. (też azjatyckie) to
Bywa także nazywana Półwysep Indochiński
3 dachem świata. 4 i Półwysep Indyjski.

Bajkał – najgłębsze Morze Kaspijskie,
jezioro świata największe
(1642 m głębokości) pod względem
i największy pod powierzchni jezioro
względem objętości świata (371,8 tys. km ),
2
zbiornik wody znajduje się
słodkiej na Ziemi na granicy Azji
3
5 (ok. 23 tys. km ) – jest 6 z Europą, a jego wody
zlokalizowany w Rosji. są słone.

9