Page 14 - 881426 _geografia_kl8_www_

Klimat okołobiegunowy Kontrasty klimatyczne, zróżnicowanie roślinności i gleb
subpolarny
Duża rozciągłość południkowa Azji skutkuje m.in. występowaniem
°C mm wszystkich stref klimatycznych: od równikowej wybitnie wilgotnej do
80
20 40 okołobiegunowej. Astrefowe czynniki klimatotwórcze – rozmiary kon-
10
0 0 tynentu i znaczne oddalenie od oceanu obszarów leżących we wnętrzu lądu;
–10
–20 równoleżnikowy układ większości wysokich łańcuchów górskich; występowa-
–30 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
nie prądów morskich; specyficzna cyrkulacja (krążenie) mas powietrza w Azji
Uelen Południowej i Południowo-Wschodniej, ze zmiennymi dwa razy w roku wia-
trami zwanymi monsunami (patrz temat 1.2) – powodują, że w obrębie stref
klimatycznych wyróżnia się większość typów klimatu (morski, kontynen-
Klimat umiarkowany
chłodny kontynentalny talny) i odmian klimatu (ciepły, chłodny, wybitnie wilgotny, suchy, il. 1.6).
Na tym kontynencie obserwuje się wielkie kontrasty klimatyczne.
°C mm
80 Azja leży we wszystkich strefach klimatycznych, dzięki temu na jej ob-
20 40 szarze znajdują się wszystkie formacje roślinne i gleby strefowe. W górach
10
0 0
–10 występuje klimat astrefowy górski i piętrowość roślinna.
–20
–30
–40 60° 80° 80° 60°
–50 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Biegun 180° Uelen
północny 160° 0 1000 2000 km
0°
Prąd Zatokowy
20°
Ojmiakon 40° 140°
60°
80° 100° 120° Oja Siwo Strefa klimatów
okołobiegunowych
polarny (biegunowy)
subpolarny
Klimat umiarkowany Koło podbiegunowe północne (podbiegunowy)
ciepły kontynentalny 2 Ojmiakon Strefa klimatów
umiarkowanych
chłodny kontynentalny
40°
chłodny przejściowy
°C mm
80 chłodny morski
30 ciepły kontynentalny
20 40
10 ciepły przejściowy
0 0
–10
–20 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I I ciepły morski
1 Pekin
Hami Strefa klimatów
Al-Wadżch Isfahan podzwrotnikowych
Hami Hotan suchy
20° Zwrotnik Raka Szanghaj Kuro Siwo wilgotny
(śródziemnomorski)
zwrotnikowych
Klimat zwrotnikowy 4 Ćerapuńdźi 3 Strefa klimatów
suchy
Dhaka
(monsunowy) VI–IX wilgotny
mm XII–III Strefa klimatów
równikowych
400 VI–IX XII–III podrównikowy
0° Prąd Somalijski (równikowy z porą
360 XII–III deszczową i suchą)
320 Równik równikowy wybitnie
wilgotny
280 VI–IX
Klimaty astrefowe
240 Prąd Południoworównikowy XII–III górski
200
monsunowy
160
Rekordy klimatyczne Prądy morskie
°C 120 1 1 najwyższa temperatura powietrza: +53,9°C, Tirat Cewi, Izrael ciepłe
40 80
30 najniższa temperatura powietrza na terenach zamieszkanych: –71,2°C, Tomtor, Rosja; XII–III ciepłe sezonowe
20 40 2 2 największa roczna amplituda temperatury powietrza: 104°C, Ojmiakon, Rosja z miesiącami
10 występowania
0 0 najwyższa średnia roczna suma opadów atmosferycznych: 11 000 mm/rok;
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 3 3 rekord roczny opadów (1861 r.): 22 987 mm, Ćerapuńdźi, Indie zimne
VI–IX zimne sezonowe
Dhaka 4 4 jedna z najniższych średnia wieloletnia suma opadów: 15 mm, Masira, Oman z miesiącami
występowania
1.6 Strefy i typy klimatu w Azji oraz rekordy klimatyczne (inne klimatogramy z Azji znajdują się na s. 35, 39 i 44)
12