Page 18 - 881426 _geografia_kl8_www_

Mechanizm powstawania monsunów

Cyklony tropikalne – rozległe W klimacie monsunowym notuje się najwyższe opady atmosferyczne na świe-
obszary niskiego ciśnienia, cie. Jednak występują one tylko w miesiącach, kiedy wieje monsun letni.
tworzące się nad wodami strefy Przyczyną powstawania i sezonowej zmiany kierunku monsunów są różnice
międzyzwrotnikowej, które szybko się
przemieszczają; towarzyszy im wiatr w tempie nagrzewania się wody i lądu – w tym wypadku wielkiego lądu azja-
o prędkości przekraczającej 120 km/h, tyckiego oraz rozległych obszarów wodnych Oceanu Indyjskiego i Oceanu
potężne chmury i obfite opady (patrz Spokojnego. Wiosną i jesienią w czasie zmiany kierunku monsunów w tym
tematy 1.3 i 3.2). rejonie zdarzają się cyklony tropikalne, zwane tutaj tajfunami.

Schemat tworzenia się monsunów na półkuli północnej
i przykładowy obszar ich występowania w Azji Południowej

Monsun letni I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Monsun zimowy I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

intensywne niewielka
promieniowanie ilość ciepła
słoneczne słonecznego

wilgotne powietrze tworzenie się chmur suche powietrze

W ocean intensywne parowanie ląd N N ocean ląd W

nad ląd napływa wilgotne powietrze znad morza nad morze napływa suche powietrze znad lądu

60° 70° 80° 90° 60° 70° 80° 90°
30° H 0 500 1000 1500 km 30° H W 0 500 1000 1500 km
i N i
m Suma opadów w czasie m Suma opadów w czasie
monsunu letniego
a a monsunu zimowego
l a j e l a j e
600 mm
Zwrotnik Raka
Zwrotnik Raka
300
20° Morze 20° Morze 180
60
D e k a n D e k a n
Arabskie Arabskie
1200 mm
kierunki wiatrów
Zatoka 600 Zatoka
10° 10°
Bengalska Bengalska
300
180
60
W kierunki wiatrów N
70° 80° 90° 70° 80° 90°
Latem ląd nagrzewa się szybciej niż woda. Ciepłe powietrze Zimą ląd szybko się ochładza. Chłodne powietrze osiada,
się unosi, a ciśnienie przy powierzchni ziemi spada – dlatego nad lądem tworzy się wyż atmosferyczny.
powstaje tu obszar niskiego ciśnienia atmosferycznego Woda nagrzana w ciągu lata oddaje ciepło wolniej
(niż atmosferyczny). Woda nagrzewa się wolniej niż ląd. niż ląd. Nad oceanem znajduje się cieplejsze powietrze
Nad jej chłodną powierzchnią tworzy się obszar wysokiego niż nad lądem. Ciepłe powietrze nad oceanem unosi się
ciśnienia atmosferycznego (wyż atmosferyczny). Różnica i tworzy się tam niż atmosferyczny. Monsun zimowy wieje
ciśnień powoduje, że wiatr wieje od wyżu (znad wody) znad lądu (od wyżu) nad wodę (do niżu). Nad obszarami
do niżu (nad ląd). To monsun letni – ciepły i wilgotny wiatr, lądowymi jest wtedy sucho i zimno, więc monsun zimowy
który przynosi obfi te opady deszczu. jest suchy i chłodny.

16