Page 25 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PROMOCJA

W cieczach i gazach wzrost średniej energii kinetycznej powoduje wzrost
szybkości, z jaką poruszają się cząsteczki ciała (il. 1.2). W ciałach stałych
zwiększa się szybkość drgań, cząsteczki wychylają się bardziej z położeń rów-
nowagi i w związku z tym rosną odległości między cząsteczkami (rozszerzal-
ność temperaturowa).

Różne skale temperatur
Wiesz już, że istnieje związek między energią kinetyczną cząsteczek dane-
go ciała a jego temperaturą. Możemy też powiedzieć, że temperatura jest 1.2 Modelowe przedstawienie
miarą średniej energii kinetycznej cząsteczek danego ciała. Tempe- ruchu cząsteczkowego cieczy
raturę ciała mierzyłeś termometrem ze skalą Celsjusza. Poznałeś ją w trakcie zimnej i ciepłej
badań zjawiska rozszerzalności cieczy w doświadczeniu z termoskopem. Cel-
sjusz wyznaczył na swojej skali punkty 0° (temperatura topnienia lodu) i 100°
(temperatura wrzenia wody pod normalnym ciśnieniem). Punkty te, nazywa-
ne punktami stałymi, wyznaczają skalę temperatur Celsjusza. Temperaturę
w tej skali oznaczamy literą t. Obecnie najczęściej stosowaną w nauce skalą
temperatur jest skala Kelvina (oznaczana literą T) (il. 1.3). Skalę tę nazywamy
również skalą bezwzględną, ponieważ nie występują w niej temperatury
ujemne, a zero w tej skali nazywamy zerem absolutnym. Jak wiesz, w tem-
peraturze zera bezwzględnego ustałby wszelki ruch cząsteczek. Podstawową
jednostką temperatury w układzie SI jest kelwin (1 K).
W niektórych krajach używa się skali Fahrenheita (czyt. farenhajta). Aby
), należy
temperaturę w skali Celsjusza (t) przeliczyć na stopnie Fahrenheita (t F
użyć wzoru:
9
t F = t + 32
5

Przeliczanie stopni w skali Celsjusza na kelwiny

Do przeliczania temperatury w skali Celsjusza na temperaturę w skali Kelvi-
na, i odwrotnie, stosujemy wzory:

T = t + 273

Aby przeliczyć stopnie Celsjusza na kelwiny,
należy do liczby stopni Celsjusza dodać 273.
Otrzymany wynik jest liczbą kelwinów.

t = T – 273

Aby przeliczyć kelwiny na stopnie Celsjusza,
należy od liczby kelwinów odjąć 273. 1.3 Różnica temperatury w skalach
Otrzymany wynik jest liczbą stopni Celsjusza. Kelvina i Celsjusza jest taka sama.
Δt = 11°C – 10°C = 1°C,
T – temperatura w kelwinach (K) co odpowiada:
t – temperatura w stopniach Celsjusza (1°C) ΔT = 284 K – 283 K = 1 K
a więc: Δt = ΔT

23