Page 126 - 882148_biologia_kl7_podrecznik_pilot

Znaczenie szczepień pierwszy kontakt ponowny kontakt
organizmu organizmu z patogenem
Pierwszy kontakt organizmu z danym patogenem najczę- lub szczepienie
ściej prowadzi do zachorowania. Dzięki rozwojowi odpor-
ności swoistej i komórkom pamięci kolejny atak patogenu kolejna reakcja układu
wyzwala szybszą reakcję ze strony układu odpornościo- poziom przeciwciał odpowiedź układu odpornościowego
jest szybsza, a poziom
wego. Umożliwia to skuteczniejsze zwalczenie infekcji. odpornościowego przeciwciał wyższy
Zjawisko to jest wykorzystywane podczas szczepień.
Najczęściej szczepionki zawierają osłabione patogeny. Są
przygotowane tak, by pobudzić układ odpornościowy, nie czas
wywołując choroby. Szczepionki są podawane zdrowym
pacjentom, którzy nie zetknęli się z danym patogenem. 4.7 Dzięki szczepieniom komórki pamięci szybko
rozpoznają patogen. Od razu aktywują układ odpornościowy
W wyniku szczepienia w organizmie pojawiają się prze- do wytwarzania dużej liczby przeciwciał. Pozwala to na
ciwciała, zwalczające dany patogen, a także komórki, któ- skuteczne zwalczanie infekcji
re pamiętają intruza i potrafią go zidentyfikować (il. 4.7).
Zdolność patogenów do szybkiego namnażania i rozprzestrzeniania się oraz złe warunki sanitarne sprzyjają roz-
wojowi masowych zachorowań, czyli epidemii. Dawniej często zbierały one śmiertelne żniwo. Obecnie wprowadze-
nie szczepień, w połączeniu z poprawą warunków bytowych, istotnie ograniczyło częstość występowania groźnych
chorób. W zależności od przepisów obowiązujących w danym kraju niektóre szczepienia są obowiązkowe, a inne – je-
dynie zalecane. W Polsce te obowiązkowe są bezpłatne. Wykonuje się je zgodnie z kalendarzem szczepień od narodzin
dziecka do jego pełnoletniości (il. 4.8).

Krztusiec (koklusz) jest wywoływany przez pałeczki Błonica (dyfteryt) to bakteryjna choroba zakaźna
krztuśca, których toksyny uszkadzają m.in. układ o ciężkim przebiegu. Wywołujący ją maczugowiec
oddechowy i nerwowy. Powoduje to uporczywy błonicy atakuje głównie układ oddechowy,
kaszel, duszności, bezdech i drgawki. Choroba jest ale wydzielane przez niego toksyny mogą trwale
najgroźniejsza dla niemowląt (może prowadzić do uszkodzić wiele narządów wewnętrznych, m.in. serce,
powikłań, a nawet do śmierci). nerki i wątrobę.

4.8 Zgodnie z kalendarzem szczepień w pierwszych dniach życia dziecko jest szczepione przeciwko gruźlicy i wirusowemu
zapaleniu wątroby typu B, a w 1 roku życia m.in. przeciwko błonicy i krztuścowi.

Sposoby nabywania odporności
Rozwój odporności na skutek pobudzenia układu odpornościowego i wytworzenia przeciwciał oraz komórek pamięci
w wyniku kontaktu z patogenem lub podania szczepionki jest określany jako odporność czynna.
Odporność bierna powstaje dzięki dostarczeniu do organizmu gotowych przeciwciał wytworzonych w innym
organizmie. Przykładem odporności biernej jest uzyskanie przez dziecko karmione mlekiem matki przeciwciał wy-
tworzonych w jej organizmie.

124