Page 78 - przyroda_podrecznik kl4

4.3 Układ oddechowy

Podejmij temat z Dlaczego oddychamy?
z Jak długo można wytrzymać bez oddechu?

Ciekawe! Po co oddychamy?
Bez oddechu jesteśmy w stanie
wytrzymać 1–2 minuty. Po tym cza- Nasz pierwszy oddech wykonujemy zaraz po urodzeniu i powtarza-
sie we krwi wzrasta niebezpiecznie my tę czynność przez całe życie. W ten sposób pobieramy znajdujący
ilość dwutlenku węgla i mózg daje się w powietrzu tlen. Tlen jest potrzebny, aby uwolnić ze strawionych
nam sygnał do wdechu. składników pokarmowych (cukrów i tłuszczów) energię niezbędną do
wykonywania różnych czynności: biegania, uczenia się, a nawet spa-
Ciekawe!
nia. Bez tlenu pokarm jest bezużyteczny, a komórki umierają. Pod-
Spirometria to badanie lekarskie,
które pozwala określić, ile powietrza czas uzyskiwania energii ze strawionego pokarmu powstaje zbędny
mieści się w płucach oraz jak ono organizmowi i szkodliwy dla niego w nadmiarze dwutlenek węgla,
przepływa przez płuca i drogi odde- który jest usuwany podczas wydechu. Wymianę gazów między or-
chowe. Po ilości i sile wydychanego ganizmem a środowiskiem – pobieranie tlenu i usuwanie dwutlenku
powietrza lekarz ocenia pracę płuc. węgla – umożliwia nam układ oddechowy.

Jak jest zbudowany układ oddechowy?
Układ oddechowy składa się z jamy nosowej, gardła, krtani, tchawicy, oskrzeli (zwanych drogami
oddechowymi) oraz płuc. Wdychane powietrze, zanim trafi do płuc, pokonuje wszystkie wymienione
wcześniej odcinki dróg oddechowych; tam zostaje ogrzane, nawilżone, a także oczyszczone z kurzu i in-
nych zanieczyszczeń dzięki rzęskom, które pokrywają wnętrze dróg oddechowych. Z oskrzeli powietrze
trafia do płuc, które są zbudowane z milionów drobnych pęcherzyków.

Więcej na temat

Kaszel, kichanie, ziewanie i czkawka
1. 2.
W czynności wymienione w tytule jest zaangażowany układ oddechowy.
Kaszel (1) to silny i szybki wydech, podczas którego są usuwane zanie-
czyszczenia z dróg oddechowych lub płuc. Kichanie (2) to silny wydech
oczyszczający nos. Ziewanie (3) to głęboki wdech, który dostarcza orga-
nizmowi dodatkową porcję tlenu. Czkawka (4) to powtarzający się skurcz
przepony (mięśnia poniżej klatki piersiowej) i wdech, który pojawia się,
gdy np. szybko jemy. 3. 4.

76