Page 10 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PROMOCJA

Wielkości wprost proporcjonalne

x
• Dwie wielkości fizyczne są wprost proporcjonalne do siebie x ~ y, gdy iloraz wartości tych wielkości jest stały: = const.
y
O tych wielkościach możemy powiedzieć, że jeśli wartość pierwszej wielkości wzrośnie n razy, to i wartość drugiej
wielkości wzrośnie n razy.

Wykres

• Zależność jednej wielkości fizycznej od innej wielkości fizycznej można przedstawić na wykresie. Jeśli dwie wielko-
ści są wprost proporcjonalne do siebie, to wykres jest półprostą wychodzącą z początku układu osi.
Jak rysujemy wykres zależności wydłużenia sprężyny od masy zawieszonej na niej obciążników,
co zapisujemy: Δl (m)
Wyniki pomiarów zamieszczono w poniższej tabeli.

Masa obciążników (g) 50 100 150 200 250

Wydłużenie sprężyny (cm) 2 4 6 8 10

1. Rysujemy dwie prostopadłe do siebie osie. Oś pozioma repre- Δl (cm)
zentuje masę – wielkość, którą zmieniamy. Na końcu osi umieszczamy
symbol wielkości fizycznej i jej jednostkę: m (g) lub m, g. Jednostki
zapisujemy w nawiasach okrągłych lub po przecinku. Na osi pionowej
umieszczamy symbol i jednostkę wielkości, która zmienia się wraz ze
zmianą masy: Δl (cm) lub Δl, cm. Punkt, w którym przecinają się osie,
to początek układu, oznaczamy go symbolem 0. 0
m (g)
2. Zaznaczamy podziałkę i podpisujemy wartości. Podziałkę do- Δl (cm)
bieramy w taki sposób, aby największe zmierzone wartości znalazły 10
się przy końcach osi. Odcinki od 0 do tych wartości dzielimy na tyle 8
równych części, ile wykonaliśmy pomiarów. Podpisujemy wartości po- 6
niżej osi. 4

2
0
50 100 150 200 250 m (g)
3. Zaznaczamy punkty pomiarowe i rysujemy wykres. Dla każ- Δl (cm)
dej pary zmierzonych wartości rysujemy przerywane linie pomocni- 10
cze, pionową i poziomą, wychodzące z danych wartości na osiach, i za- 8
znaczamy punkty w miejscach przecięcia się linii. Przez wyznaczone 6
punkty pomiarowe przeprowadzamy linię wychodzącą z punktu 0. 4

2
0
50 100 150 200 250 m (g)

8