Page 19 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PROMOCJA

• Skutkiem oddziaływań międzycząsteczkowych jest występowanie menisku, czyli zakrzywienia powierzchni cieczy
przy ściance naczynia. Menisk wklęsły tworzą ciecze zwilżające powierzchnię, a wypukły − ciecze niezwilżające
powierzchni.

Napięcie powierzchniowe

• Napięcie powierzchniowe to zjawisko powstawania cienkiej błonki na powierzchni cieczy na skutek działania sił
przyciągania między cząsteczkami, czyli sił spójności. Siły napięcia powierzchniowego w błonce dążą do zmniej-
szenia jej powierzchni i powodują, że na powierzchni cieczy mogą utrzymywać się drobne przedmioty. Detergen-
ty zmniejszają siły napięcia powierzchniowego, ułatwiając w ten sposób pranie czy zmywanie. Powodują również,
że błonka na powierzchni znacznie lepiej się rozciąga, dzięki temu można np. puszczać banki mydlane.
Napięcie powierzchniowe powoduje, że swobodna kropla cieczy przyjmuje kształt kulisty.

Ciśnienie
• Ciśnienie informuje nas, jak duża jest wartość siły działającej na jednostkę powierzchni. Ciśnienie to iloraz war-
tości siły nacisku (parcia), czyli siły działającej na podłoże lub powierzchnię innego ciała prostopadle do tej po-
wierzchni, i powierzchni, na którą ta siła działa. Ciśnienie obliczamy ze wzoru: p = F
S
Ciśnienie mierzymy w paskalach: 1 Pa = 1 N
m 2
• Gaz w naczyniu (zbiorniku) wywiera parcie na ścianki naczynia i na wszystkie powierzchnie przedmiotów, które
się w nim znajdują. Jest to wynik uderzeń cząsteczek gazu we wszystkie te powierzchnie.

Ciśnienie gazu w zbiorniku można zwiększyć

przy stałej objętości przy stałej masie

zwiększając masę gazu, czyli ilość cząsteczek gazu zbiorniku zmniejszając objętość zbiornika podwyższając temperaturę gazu

Ciśnienie hydrostatyczne
• Ciśnienie hydrostatyczne to ciśnienie wywierane przez słup cieczy o określonej wysokości, spowodowane działa-
niem jego siły ciężkości na warstwy cieczy znajdujące się poniżej. Można je obliczyć ze wzoru: p = d · h · g
• Ciśnienie w cieczy na danej głębokości nie zależy od wielkości i kształtu zbiornika, natomiast zależy od gęstości
cieczy oraz od wysokości słupa cieczy. Całkowite ciśnienie panujące w cieczy na określonej głębokości jest sumą
ciśnienia hydrostatycznego i ciśnienia atmosferycznego:
p = p atm + d · h · g

Naczynia połączone
• Naczynia połączone to układ co najmniej dwóch naczyń, między którymi ciecz może swobodnie przepływać.
Ciecz w naczyniach połączonych dąży do wyrównania poziomów.

Ciśnienie atmosferyczne
• Ciśnieniem atmosferycznym nazywamy ciśnienie wywierane przez atmosferę okołoziemską na powierzchnię Zie-
mi i na wszystkie znajdujące się na niej ciała. Spowodowane jest ono naciskiem warstw powietrza na warstwy
znajdujące się poniżej.

17