Page 27 - 1009_chemia_kl8_demo.indd

Nazwy i wzory szeregu homologicznego kwasów karboksylowych
Nazwy kwasów karboksylowych tworzy się na podstawie nazw alkanów, z których powstały. Pierwszym przykładem
związku z szeregu homologicznego alkanów jest metan. Natomiast pierwszym kwasem karboksylowym z szeregu
homologicznego jest kwas metanowy. Porównując obie nazwy, można zauważyć, że najpierw trzeba zapisać słowo
„kwas”, a później dodać nazwę alkanu, w formie przymiotnika. Przedstawmy w tabeli przykłady kwasów zawierają-
cych od 1 do 5 atomów węgla.

Wzór półstrukturalny
Wzór sumaryczny Wzór strukturalny Nazwa systematyczna
(grupowy)
O
CH O H COOH H CC kwas metanowy
2 2 O H

H
O
C H O 2 CH 3 COOH H C CC O H kwas etanowy
2
4
H

H H
O
C H O 2 CH 3 CH 2 COOH H C C CC O H kwas propanowy
3
6
H H
H H H
O
C H O 2 CH 3 CH 2 CH 2 COOH H C C C CC O H kwas butanowy
8
4
H H H
H H H H
O
C H O 2 CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 COOH H C C C C C C O H kwas pentanowy
10
5
H H H H

Zapisany wzór sumaryczny przedstawia wyłącznie rodzaj i liczbę atomów pierwiastków w cząsteczce. Często wzory
kwasów karboksylowych zapisuje się z wyraźnym zaznaczeniem obecności grupy karboksylowej. Ułatwia to wstęp-
ną identyfikację konkretnego przykładu. Posługując się zapisem CH O , można od razu wywnioskować, że mowa
2
2
o związku organicznym. Po rozszerzeniu tego zapisu do postaci H COOH wiadomo, że mowa o przykładzie kwasu

karboksylowego.

Nazwa zwyczajowa kwas mrówkowy kwas octowy kwas propionowy kwas masłowy kwas walerianowy

Wzór kwasu HCOOH CH COOH C H COOH C H COOH C H COOH
4
9
3
7
2
3
5
Porównując treści obydwu tabel, można również zauważyć, że kwasy karboksylowe mają nazwy systematyczne i zwy-
czajowe. Te drugie wynikają np. z pochodzenia kwasów, związane są z ich nazwą handlową czy z występowaniem
w przyrodzie.
25