Page 23 - 1009_chemia_kl8_demo.indd

Wyprowadzanie wzorów ogólnych dla szeregów
homologicznych alkanów, alkenów i alkinów
alkany alkeny alkiny
Obok zapisano szeregi homologiczne alkanów, alkenów oraz alkinów. Spójrz-
my na środkową kolumnę, czyli wzory sumaryczne alkenów. Każdy kolejny + 2 at. H – 2 at. H
różni się od poprzedniego o grupę CH . Liczba atomów wodoru w danej C H C H C H

2
cząsteczce jest zawsze dwa razy większa niż liczba atomów węgla, stąd mo- 2 6 2 4 2 2
żemy wyprowadzić wzór ogólny alkenów C H , gdzie n to liczba atomów + 2 at. H – 2 at. H
2n
n
węgla w związku.
Porównajmy wzory sumaryczne alkanów z wzorami sumarycznych alke- C H 8 C H 6 C H 4
3
3
3
nów. Rozpatrujemy tylko cząsteczki o tej samej liczbie atomów węgla, czyli + 2 at. H – 2 at. H
wzory sumaryczne w poziomie. Różnią się one od siebie 2 atomami wodoru,
np. alkan o wzorze sumarycznym C H względem alkenu o wzorze C H ma C H 10 C H 8 C H 6
4
4
4
2
2
6
4
w swoim składzie 2 atomy wodoru więcej. Liczbę atomów wodoru w takim + 2 at. H – 2 at. H
razie możemy zapisać jako 2n+2, dlatego wzór ogólny alkanów to C H 2n+2 .
n
Z alkinami jest podobnie, ale związki te mają dwa atomy wodoru mniej C H 12 C H 10 C H 8
5
5
5
w cząsteczce względem alkenów, dlatego we wzorze ogólnym alkinów, w od-
niesieniu do atomów wodoru, pojawia się formuła 2n−2, a cały wzór ma po- C H 2n+2 C H 2n C H 2n–2
n
n
n
stać C H 2n–2 .
n
Wzór ogólny szeregu homologicznego alkanów
C H
n 2n+2
n – liczba atomów węgla

Przykład 10.

Ustal wzory sumaryczne alkanów o 6 i 7 atomach węgla.

Etap Rozwiązanie

1. Określ rodzaj związku, Rodzaj związków: alkany Rodzaj związków: alkany
którego wzór sumaryczny Wzór ogólny: C H 2n+2 Wzór ogólny: C H 2n+2
n
n
chcesz zapisać. Podaj
wzór ogólny ich szeregu
homologicznego.

2. Odczytaj z treści zadania n = 6 n = 7
liczbę atomów węgla.

3. Korzystając ze wzoru C H 2·6+2 C H 2·7+2
6
7
ogólnego, zapisz wzór Odpowiedź: C H 14 Odpowiedź: C H 16
6
7
sumaryczny alkanu.
21