Page 22 - 1009_chemia_kl8_demo.indd

Szereg homologiczny alkanów

Alkany to węglowodory, czyli związki węgla i wodoru, które pomiędzy ato-
Związki organiczne są uporządkowa- mami węgla mają tylko wiązania pojedyncze (węglowodory nasycone). Przed-
ne w szeregu homologicznym. Oznacza stawicielem alkanów jest metan. Poniższa tabela ułatwi nam poznanie nazw
on szereg związków, w którym każdy ko- i wzorów kolejnych alkanów, zawierających do 5 atomów węgla w cząsteczce.
lejny różni się od poprzedniego o grupę
CH 2 . W przypadku takich związków
często obserwujemy podobne właści- Liczba atomów Wzór Nazwa
wości chemiczne. węgla sumaryczny systematyczna Wzór strukturalny
(końcówka -an)
H

1 CH metan H C H
4
H

H H
2 C H etan H C C H
2 6
H H
H H H

3 C H propan H C C C H
3 8
H H H

H H H H
4 C H 10 butan H C C C C H
4
H H H H
H H H H H

5 C H 12 pentan H C C C C C H
5
Ciekawe! H H H H H

1 ar
1 ar
Nazwy związków zaliczanych do przedstawicieli alkanów mają końcówkę
-an. Jeśli policzymy różnicę w liczbie atomów wchodzących w skład dwóch
sąsiadujących cząsteczek alkanów, odkryjemy, że np. pomiędzy cząsteczką
1 hektar = 100 arów propanu (C H ) a cząsteczką etanu (C H ) różnica wynosi CH . Spraw-

2
6
3
8
2
dzając kolejną parę, butan (C H ) i pentan (C H ), dochodzimy do takiego
12
5
4
10
samego wyliczenia. W taki sposób można potwierdzić istnienie szeregu ho-
mologicznego, czyli szeregu związków, w którym każdy kolejny różni się od
Jednym z przedstawicieli szeregu ho- poprzedniego o grupę CH . W szkole podstawowej poznamy węglowodo-

2
mologicznego alkanów jest hektan. Jest ry liczące maksymalnie 5 atomów węgla w cząsteczce. Należy zdawać sobie
to alkan zawierający aż 100 atomów sprawę, że do chwili obecnej otrzymano syntetycznie różnorodne alkany, za-
węgla w cząsteczce. Jego nazwa może
się kojarzyć z hektarem, nazwą jednostki wierające nawet więcej niż sto atomów węgla. W celu ułatwienia zapisywania
miary powierzchni, która równa jest stu wzorów sumarycznych wyprowadzimy wzór ogólny dla szeregu homologicz-
arom. nego alkanów.
20