Page 52 - 882148_biologia_kl7_podrecznik_pilot

2.3 Jama ustna i zęby

Podejmij temat z Obejrzyj swoją jamę ustną w lusterku i wymień rodzaje zębów.
z Dlaczego zęby mają różny kształt?

Jama ustna – pierwszy odcinek przewodu pokarmowego
Jama ustna jest ograniczona z przodu wargami, z boku policzkami, a od góry – podniebieniem. Na łukach szczęki
górnej i żuchwy znajdują się zęby. Do jamy ustnej uchodzą przewody ślinowe ślinianek. Na dnie jamy ustnej znaj-
duje się język. Wymienione elementy umożliwiają pobieranie i rozdrabnianie pokarmu oraz mieszanie go ze śliną,
która zawiera enzym trawienny. Jama ustna jest nazywana pierwszym odcinkiem przewodu pokarmowego.
Gdy oglądamy jamę ustną w lusterku, w głębi możemy dostrzec migdałki. Nie są one jednak częścią układu
pokarmowego. Migdałki zlokalizowane w jamie ustnej i w gardle to węzły limfatyczne wchodzące w skład układu
limfatycznego (więcej na ten temat w działach 3. i 4.).
Na języku znajdują się kubki smakowe rozpoznające smaki. Umożliwia on ponadto ssanie płynnego pokarmu,
np. mleka, co jest niezwykle ważne w okresie niemowlęctwa. Język jest też ważnym narządem mowy.
Uzębienie człowieka ma cechy uzębienia organizmów wszystkożernych. Jest zróżnicowane, co umożliwia korzy-
stanie z różnych form pokarmu. W szczęce i żuchwie dorosłego człowieka znajdują się 32 zęby: 16 górnych i 16 dol-
nych. Zestaw zębów jest taki sam zarówno w szczęce, jak i w żuchwie – występują po 4 siekacze, 2 kły, 4 zęby przed-
trzonowe i 6 zębów trzonowych (il. 2.6). Płaskie siekacze tną i odgryzają pokarm. Ostre kły rozrywają go, a masywne
zęby przedtrzonowe i trzonowe miażdżą i rozcierają.
W ciągu życia człowieka zęby wyrastają 2 razy. Pierwsze pojawiają się zwykle już u 6-miesięcznego dziecka.
Do 3 roku życia wyrasta komplet 20 zębów mlecznych. Gdy wypadną, ich miejsce zajmują 32 zęby stałe. Ostatnie 4,
nazywane zębami mądrości, najczęściej pojawiają się po ukończeniu 18 lat.

Budowa zębów
W każdym zębie można wyróżnić: koronę, szyjkę i korzeń. Ząb jest okryty od zewnątrz warstwą szkliwa.
Jest to najtwardszy materiał znajdujący się w ciele człowieka. Pod szkliwem jest dość gruba warstwa zębiny,
która przypomina budową kość. Najgłębiej jest położona silnie unaczyniona i unerwiona miazga.

podniebienie szkliwo
zębina
języczek
miazga
język dziąsło
ujście ślinianek

trzonowe (3) naczynia krwionośne
przedtrzonowe (2) kość

kieł (1)
siekacze (2) zębodół nerw

50