Page 46 - 882148_biologia_kl7_podrecznik_pilot
P. 46
aminokwasy Białka pełnią różne role
Białka są zbudowane z aminokwasów, które łączą się ze sobą, tworząc dłu-
gie, poskręcane łańcuchy (il. 2.3). W zależności od kolejności ułożenia ami-
łańcuch aminokwasów
jest poskręcany nokwasów mają one rozmaite właściwości – pełnią m.in. funkcje budulcowe,
transportowe i regulacyjne. Istnieje 20 rodzajów aminokwasów budujących
białka. Wśród nich jest 8 aminokwasów, których organizm człowieka nie po-
trafi wytworzyć. Z tego powodu białka dostarczane z pożywieniem są ich
ważnym źródłem. Nazywa się je aminokwasami egzogennymi (gr. exo – na
zewnątrz). Pozostałe aminokwasy organizm może sam wyprodukować, je-
żeli w pożywieniu znajdą się takie pierwiastki biogenne, jak siarka i azot,
wchodzące w skład tych aminokwasów. Źródłem białek są zarówno produkty
roślinne, jak i zwierzęce. Jednak jedynie produkty zwierzęce dostarczają bia-
łek pełnowartościowych, czyli takich, które zawierają wszystkie aminokwasy
egzogenne.
poskręcane łańcuchy
aminokwasów tworzą
struktury przestrzenne Białka
2.3 Cząsteczki białek są
strukturami trójwymiarowymi roślinne zwierzęce
• niepełnowartościowe (nie zawierają • pełnowartościowe (dostarczają
wszystkich aminokwasów egzogennych) wszystkich aminokwasów egzogennych)
• występowanie (duże ilości): soja, ziem- • występowanie (duże ilości): ryby (halibut,
niaki, groch, czerwona fasola, bób, pista- makrela, dorsz), jaja, biały ser, jogurt,
cje, migdały, orzechy włoskie i laskowe maślanka, mięso (cielęcina, indyk)
Z aminokwasów powstają m.in. białka budujące komórki organizmu.
Białkiem budulcowym jest np. kolagen, który wchodzi w skład tkanki łącznej
i występuje w skórze właściwej, kościach oraz ścięgnach. Innym przykładem
białka budulcowego jest keratyna – składnik paznokci i włosów.
Białka pełnią ważne role w organizmie:
• pełnią funkcje transportowe, np. hemoglobina za pośrednictwem krwi
przenosi tlen z narządów oddechowych do komórek ciała;
• regulują różne procesy, np. wpływają na stężenie glukozy we krwi;
• przyspieszają reakcje chemiczne, np. te zachodzące podczas trawienia;
• budują mięśnie i umożliwiają ich skurcze, a tym samym ruch organizmu;
• biorą udział w obronie organizmu przed patogenami.
44
