Page 97 - 882148_biologia_kl7_podrecznik_pilot
P. 97

Krew ratuje zdrowie i życie

          Ubytek krwi związany np. z krwotokiem, operacją czy chorobą zagraża życiu.
          Wówczas podaje się pacjentowi krew lub preparaty krwiopochodne (np. jedy-
          nie płytki krwi). Taki zabieg jest nazywany przetoczeniem krwi (transfuzją).   Transfuzja – zabieg polegający na
          Stosowaniem w lecznictwie krwi i preparatów krwiopochodnych zajmuje się    podaniu krwi lub preparatów krwiopo-
          transfuzjologia. Określa zasady, jak przechowywać krew, kiedy i od kogo    chodnych; inaczej: przetoczenie krwi.
          może być ona pobrana oraz w jakich sytuacjach może być przetoczona. Po-    Transfuzjologia – nauka zajmująca
          danie biorcy krwi o niewłaściwej grupie wywołałoby gwałtowną, groźną dla   się stosowaniem w lecznictwie krwi
          życia reakcję (więcej w temacie 4.3).                                      i wytworzonych z niej preparatów.

          Krwiodawstwo

          Krwi nie można wyprodukować. Aby potrzebująca osoba mogła ją dostać,
          ktoś zdrowy musi podjąć decyzję o jej dobrowolnym i bezpłatnym oddaniu.
          Taka decyzja ma ogromne znaczenie społeczne. W Polsce każda osoba, która
          choć raz oddała krew, otrzymuje tytuł honorowego dawcy krwi.
             Dawcą krwi może zostać każda pełnoletnia osoba, która nie ukończyła
          65 roku życia, jest zdrowa i waży co najmniej 50 kg. Dawcą nie może zostać
          osoba, która chorowała na żółtaczkę, niedawno: była operowana, robiła so-
          bie tatuaż czy też przekłuła uszy lub inną część ciała. Od tego czasu musi
          minąć co najmniej pół roku. Podobna zasada dotyczy kobiet, które urodziły
          dziecko lub karmią piersią. Zbieraniem, przechowywaniem i przetwarza-
          niem krwi zajmują się Regionalne Centra Krwiodawstwa i Krwiolecznic-
          twa (RCKiK) oraz ich lokalne oddziały.






          W skrócie                                             Czy już umiesz? Sprawdź się!

               Krew składa się z płynnego osocza oraz 3 rodzajów   1   Wymień składniki krwi i omów ich funkcje.
              elementów morfotycznych: krwinek czerwonych,
              krwinek białych i płytek krwi.                     2   Opisz, na czym polega funkcja transportowa krwi.
                                                                 3   Wyjaśnij, co to znaczy, że ktoś ma grupę krwi A Rh+.
               Krew w organizmie pełni funkcje transportowe,
              obronne i termoregulacyjne. Krwinki czerwone       4   Podaj po 2 specyficzne cechy każdej grupy krwinek
              przenoszą tlen i niewielkie ilości dwutlenku węgla,   umożliwiające ich rozróżnienie od siebie.
              krwinki białe – bronią organizm przed czynnikami
              chorobotwórczymi. Płytki krwi uczestniczą          5   Dobierzcie się w pary. Zaprojektujcie i wykonajcie
              w procesie krzepnięcia krwi. Osocze bierze udział     ulotkę promującą krwiodawstwo, korzystając
              w transporcie dwutlenku węgla, wody i innych          z dowolnego programu graficznego:
              związków chemicznych oraz ciepła; uczestniczy też     a)  w tekście ulotki uwzględnijcie biologiczne
              w krzepnięciu krwi.                                       znaczenie krwi i społeczny wymiar krwiodawstwa;
                                                                    b)  dowiedzcie się, ilu było zarejestrowanych
               Występują 4 podstawowe grupy krwi: A, B, AB i 0.
              Poza tym ze względu na obecność czynnika Rh               krwiodawców w waszym województwie
              wyróżnia się krew: Rh+ i Rh–. Krew jest lekarstwem,       w ostatnich 3 latach i przedstawcie te dane
              którego nie można wyprodukować.                           na wykresie w odniesieniu do łącznej liczby
                                                                        zarejestrowanych krwiodawców w Polsce w tym
                                                                        samym okresie; użyjcie wykresu w ulotce.

                                                                                   95
   92   93   94   95   96   97   98   99   100   101   102